Đường Nguyễn Khuyến, Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội

Năm 1864, Nguyễn Khuyến đỗ đầu cử nhân (tức Giải nguyên) trường Hà Nội.

Năm sau (1865), ông trượt thi Hội nên quyết tâm, ở lại kinh đô học trường Quốc Tử Giám và đổi tên từ Nguyễn Thắng sang Nguyễn Khuyến, với ý nghĩa phải cố gắng hơn nữa (chữ Thắng có chữ lực nhỏ, chữ Khuyến có chữ lực lớn hơn).

Tới năm 1871, ông mới đậu Hội Nguyên và Đình Nguyên (Hoàng giáp). Từ đó, Nguyễn Khuyến thường được gọi là Tam Nguyên Yên Đổ.

Năm 1873, ông được phong làm Đốc Học, rồi thăng Án Sát tại tỉnh Thanh Hóa. Năm 1877, ông giữ chức Bố Chính tỉnh Quảng Ngãi. Sang năm sau, ông bị giáng chức và điều về Huế, đảm nhiệm một chức quan nhỏ với nhiệm vụ toản tu Quốc Sử Quán. Nguyễn Khuyến cáo quan về Yên Đổ vào mùa thu năm 1884.

Nguyễn Khuyến ra làm quan đương lúc nước mất nhà tan, cơ đồ nhà Nguyễn như tan rã hoàn toàn nên giấc mơ trị quốc bình thiên hạ của ông không thực hiện được.

Lúc này, Nam Kỳ bị Pháp chiếm đóng. Năm 1882, quân Pháp bắt đầu tiến ra Hà Nội. Năm 1885, chúng tiến đánh kinh thành Huế. Kinh thành thất thủ, Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần Vương, nhân dân ủng hộ khắp nơi. Nhưng sau cùng, phong trào Cần Vương tan rã.

Có thể nói, sống giữa lúc các phong trào đấu tranh yêu nước bị dập tắt, Nguyễn Khuyến bất lực vì không làm được gì để thay đổi thời cuộc nên ông xin từ quan về ở ẩn. Bởi vậy dẫn đến tâm trạng bất mãn, bế tắc của ông.

Ông qua đời ngày 5 tháng 2 năm 1909 tại Yên Đổ.