Huyện Gia Viễn, Tỉnh Ninh Bình

Gia Viễn là một huyện nằm ở cửa ngõ phía bắc tỉnh Ninh Bình. Đây là huyện có địa hình phức tạp với đủ cả rừng núi, đồng bằng, hồ đầm, sông bãi. Gia Viễn còn được biết đến với nhiều danh lam thắng cảnh

Sdt quan trọng

Bưu điện TP Ninh Bình: (0229)3873708.
UBND huyện Gia Viễn: 030.3868025
Bệnh viện huyện Gia Viễn: (0229).868919
Emeralda resort: +84 303 658 333
NH nông nghiệp và phát triển nông thôn: 063 3828364
Phòng vé hàng không VN: 063 3825413
Taxi Ninh Bình: (0229)3 633 788

Địa hình thời tiết

Diện tích: 178.5 km²
Số dân: 118.008 người
Địa giới hành chính: phía tây giáp huyện Nho Quan, phía nam giáp huyện Hoa Lư, phía bắc giáp huyện Lạc Thủy của tỉnh Hòa Bình và huyện Thanh Liêm của tỉnh Hà Nam, phía đông giáp huyện Ý Yên của tỉnh Nam Định qua sông Đáy.
Gia Viễn là huyện chuyển tiếp giữa miền núi và đồng bằng. Vì thế địa hình của huyện tương đối phức tạp:
Núi chiếm khoảng 1/4 diện tích tập trung nhiều ở phía bắc huyện thuộc các xã Gia Hưng, Gia Hòa, Gia Vân, Gia Thanh và tập trung ở cực nam huyện thuộc xã Gia Sinh.
Các vùng khác chủ yếu là đồng bằng chiêm trũng như đầm Cút và các bãi sông Hoàng Long.

Lịch sử

Theo tài liệu lịch sử địa danh Gia Viễn xưa có tên là phủ Thiên Quan thuộc trấn Thanh Hoa Ngoại (sau đổi thành trấn Thanh Bình, đến năm 1831 gọi là tỉnh Hà Nam Ninh (Cũ) nay tách ra 3 tỉnh: Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình). Nơi đây có câu" của Thiên Quan, hoàn Đế Viến, có nghĩa là Đế và Viến là hai trung tâm thương mại của vùng Gia Viễn). Huyện Gia Viễn được các triều đại phong kiến lập ra năm 669 với tên gọi đầu tiên là Như Viễn, sau đổi thành An Viễn. Đến đời nhà Trần gọi là huyện Gia Viễn, theo tài liệu năm 1802 huyện Gia Viễn có 12 tổng gồm: Kỳ Vĩ, Trường Yên, Lê Xá, Đa Giá, Trì Hối, Đại Hữu, Thanh Quyết, La Mai, Vân Trình, Quán Vinh, Uy Viễn, Viên Đăng.
Năm 1953-1954 huyện Gia Viễn có 28 xã gồm: Gia Phong, Gia Minh, Gia Lạc, Gia Sinh, Gia Hoà, Gia Vân, Gia Trấn, Gia Thanh, Gia Tân, Gia Xuân, Gia Tiến, Gia Thắng, Gia Phương, Gia Thịnh, Gia Phú, Gia Vượng, Gia Lập, Gia Sơn, Gia Lâm, Gia Thủy, Gia Tường, Gia Hưng, Gia Ninh, Gia Trung, Trường Yên, Xích Thổ, Liên Sơn...
Ngày 27 tháng 4 năm 1977 huyện Gia Viễn hợp nhất với huyện Nho Quan thành huyện Hoàng Long, thuộc tỉnh Hà Nam Ninh. Ngày 9 tháng 4 năm 1981, tách huyện Gia Viễn khỏi huyện Hoàng Long; tách các xã Gia Lâm, Gia Tường, Gia Thuỷ, Xích Thổ nhập vào huyện Nho Quan và từ đó huyện Gia Viễn có 20 xã, trụ sở huyện đóng ở xã Gia Vượng. Ngày 1 tháng 4 năm 1986, thành lập thị trấn Me, huyện lị với diện tích 89,3 hec ta, 3.297 nhân khẩu.
Thời tiết Gia Viễn: mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều từ tháng 5 đến tháng 9; mùa đông khô lạnh từ tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau; tháng 4, tháng 10 là mùa xuân và mùa thu, tuy không rõ rệt như các vùng nằm phía trên vành đai nhiệt đới.

Kinh tế

Gia Viễn có 3 cụm công nghiệp:
Khu công nghiệp Gián Khẩu: Nằm tại xã Gia Trấn và Gia Xuân với diện tích: 93 ha, cách thành phố Ninh Bình 10 km, là điểm nút giao thông đi Hà Nội, các tỉnh đồng bằng và vùng Tây Bắc, cơ sở hạ tầng tốt, địa hình bằng phẳng. Bố trí: Các cơ sở sản xuất công nghiệp vật liệu cao cấp; Sản xuất hàng tiêu dùng, may mặc và Dịch vụ thương mại, du lịch.
Cụm công nghiệp Gia Sinh: Nằm tại xã Gia Sinh (khu vực núi Đính) với diện tích: 70 ha. Thuận lợi: Địa hình bằng phẳng (trước đây đã được san lấp dự kiến xây dựng khu hoá chất), xa khu dân cư, giàu nguyên liệu đá vôi, đất sét. Bố trí: Công nghiệp vật liệu xây dựng, phân bón.
Cụm công nghiệp Gia Vân: Xã Gia Vân với diện tích: 20 ha. Nằm cạnh khu du lịch Vân Long, địa hình bằng phẳng. Bố trí: Các làng nghề thủ công mỹ nghệ, mây tre đan và Dịch vụ du lịch.
Gia Viễn có các đô thị sau:
Thị trấn Gián Khẩu: Khu vực Gián Khẩu sẽ trở thành trung tâm huyện Gia Viễn sau năm 2015.
Thị trấn Me: dự kiến di chuyển trung tâm huyện lỵ Gia Viễn từ Me về Gián Khẩu. Thị trấn Me trở thành trung tâm dịch vụ, thương mại của huyện Gia Viễn.
Thị trấn Vân Long: phát triển đô thị Vân Long trở thành thị trấn du lịch gắn với khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long.
Ngoài ra Gia Viễn có rất nhiều chợ được xếp hạng chợ loại 2,3 ở Ninh Bình.

Giao Thông

Giao thông đường bộ: Huyện Gia Viễn có quốc lộ 1A đi qua 3 xã phía đông với chiều dài hơn 4 km. Ngoài ra còn có 3 tuyến tỉnh lộ nối từ thị trấn Me đi là: tỉnh lộ 477 từ Gián Khẩu đi Nho Quan, tỉnh lộ 477B qua Gia Phương, Gia Thắng, Gia Tiến đến cố đô Hoa Lư và tỉnh lộ 477C qua Gia Thịnh, Gia Lạc, Gia Phong đến Quỳnh Lưu.
Giao thông đường thủy trên địa bàn huyện cũng khá thuận lợi với 2 tuyến quốc gia là sông Hoàng Long và sông Đáy. Định hướng phát triển đến năm 2020 thì Gia Viễn có các cảng đường thủy sau: Cảng Đế, Cảng Gián Khẩu, Cảng chuyên dung của nhà máy xi măng Vinakansai, Các bến cảng sông khác: Bến Gia Thanh, Bến 30, bến Đồng Chưa, bến Cầu Quàng, Bến Viến
Ngoài ra còn một số bến đò: Bến đò Đập Điềm, Bến đò Đông Khê, Bến đò Kim Đài, Bến đò Gián Khẩu, Bến đò Cầu phao Đồng Trưa, Bến đò Cầu phao Gia Sinh, Bến đò Cơ Phòng, Bến đò Chấn Hưng, Bến đò Bãi Trữ,

Văn hóa du lịch

Gia Viễn là vùng đất cổ giàu truyền thống lịch sử. Đây là vùng đất "sinh vương, sinh thánh"; nơi đã sinh ra vua Đinh Tiên Hoàng và thánh Nguyễn Minh Không (Lý Quốc Sư). Huyện Gia Viễn có nhiều di tích lịch sử văn hóa như:
Động Hoa Lư: thuộc xã Gia Hưng, là căn cứ ban đầu của sứ quân Đinh Bộ Lĩnh
Động Địch Lộng: là động đẹp được mệnh danh là "Nam thiên đệ tam động"
Kẽm Trống: là danh thắng nổi tiếng từ xa xưa nằm giữa Hà Nam và Ninh Bình được tạo ra bởi sông Đáy và các dãy núi hai bên bờ.
Chùa Bái Đính: là khu chùa cổ gắn với nhiều sự kiện lịch sử. Hiện tại ở đây đã xây dựng khu chùa mới với quy mô lớn hấp dẫn khách du lịch.
Đền thờ Đinh Bộ Lĩnh: là ngôi đền cổ, xây dựng tại nơi sinh ra danh nhân Đinh Tiên Hoàng
Đền Thánh Nguyễn: xưa là chùa Viên Quang Tự, tương truyền do quốc sư Nguyễn Minh Không lập nên để tu hành.
Gia Viễn còn được biết đến với nhiều danh lam thắng cảnh như: khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long, suối Kênh Gà, động Vân Trình,...
Đặc sản
Vùng quê Gia Viễn có một số đặc sản ẩm thực sau:
Mắm tép Gia Viễn là một đặc sản đặc trưng của vùng đất này. Gia Viễn là miền quê được bao bọc bởi sông Hoàng Long, sông Đáy và sông Bôi. Đây là vùng chiêm trũng ngập nước của những ngọn núi đá vôi mọc lên từ những đầm nước ngọt. Người dân vì thế vốn có nghề làm tép riu từ xa xưa. Người ta dùng tép riu làm mắm, gọi là mắm tép. Nghề chế biến mắm tép là công việc bình thường, dân dã ở mỗi gia đình để phục vụ phần chính nhu cầu đời sống, một phần tiêu thụ ra bên ngoài. Làm mắm tép phải theo mùa, khi tép ngon, béo. Người làng Gia Viễn chỉ chọn loại tép riu làm nguyên liệu chế biến thành mắm, tép riu phải là tép già, thân tròn, nhỏ con, màu xanh lam bởi tép gạo tuy to và nạc hơn nhưng làm mắm lại không ngon.
Cá chuối Vân Long:là đặc sản quý của đầm Vân Long, được phát hiện đầu tiên ở hang Cá. Cá chuối Vân Long có thân hình to, tròn, sống trong các hang động ngập nước nên có hình dáng đặc trưng. Món cá chuối nướng Vân Long là một đặc sắc ẩm thực của vùng đất phía bắc Gia Viễn.
Khoai lang Hoàng Long: được trồng khá nhiều ở vùng bãi sông Hoàng Long. Khoai lang Hoàng Long có ruột khoai vàng, bở, thơm, ngọt.
Dê núi Ninh Bình là đặc sản của Ninh Bình nên có điều kiện phát triển tại các khu du lịch lớn như chùa Bái Đính, Vân Long - Kênh Gà. Đoạn quốc lộ 1A qua Gia Viễn dài gần 4 km cũng phát triển mạnh đặc sản ẩm thực này.