Xã Bản Nguyên, Huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ

Bản Nguyên là 1 xã của huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Xã có tổng số diện tích theo km2 7,631 km², tổng số dân vào năm 2004 là 9.524 người, mật độ đạt 1.213 người/km². Xã nằm cách trung tâm Việt Trì khoảng 14 km. Phía Bắc giáp với xã Tứ Xã, phía Nam giáp sông Thao (Hồng), bên kia (bờ hữu) là thị trấn Hưng Hóa và xã Hồng Đà (huyện Tam Nông); phía Đông giáp với xã Vĩnh Lại; phía Tây giáp với xã Kinh Kệ.

Lịch sử

Nguyên xưa nơi đây có tên chạ Bãi Á hay trang Bãi Á. Thời Hậu Lê, đổi thành xã. Đến thời Minh Mạng đổi thành xã Á Nguyên, rồi Bản Nguyên. Từ năm 1946 đến 1964, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đổi tên thành xã Hùng Tiến. Sau năm 1964, sử dụng lại tên xã Bản Nguyên.
Thần phả trang Bãi Á (ứng với phần đất Bản nguyên cổ) viết, "Tương truyền, (sau khi đánh đuổi quân Thục Phán), …, Hùng Duệ vương sắc phong Ba vị Phúc thần (Tam vị Đại vương, cùng hợp sức với Tản Viên Sơn Thánh) là: Tá Lang linh ứng Đại vương, Đương Cương hiển ứng Đại vương và Hương Thụy hiển ứng Đại vương…. Kiêng húy 6 chữ: tá, lang, đương, cương, hương, thụy. … Nối tục các thời Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê Thái tổ sắc phong…". Trong dân cư, củ khoai lang phải gọi là củ muống, đương chức nói là đang chức, thắp hương nói là thắp nhang...; Con dân không lấy tên trùng với 6 chữ húy.

Kinh tế

Bản Nguyên có nhiều ưu thế của một vùng nông nghiệp phát triển. Bản Nguyên hiện là xã có bộ mặt nông thôn nhiều khởi sắc với các mô hình kinh tế trang trại, gia trại, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; sản xuất rau giống; trồng chuối thương phẩm…
Đặc biệt, Bản Nguyên cũng là xã nổi tiếng trong huyện với làng Quỳnh Lâm - một làng đặc biệt - làng có rất nhiều gia đình bán hủ tiếu (món ăn miền Nam) cho thu nhập cao, bình quân từ 13-15 triệu đồng/người/tháng…
Là một xã nông nghiệp, để phát triển kinh tế, tăng thu nhập, nâng cao mức sống của người dân, địa phương đang tìm hướng đi trong xuất khẩu lao động, phấn đấu vươn lên là một trong những xã của huyện Lâm Thao có nguồn cung ứng lao động xuất khẩu dồi dào.

Tình trạng sạt lở đất

Nhiều năm nay, do tác động của dòng chảy sông Hồng, hàng chục héc ta đất bãi bồi trồng hoa màu của người dân khu 14, xã Bản Nguyên bị trôi dần xuống sông. Tình trạng này, không chỉ khiến người dân bị mất đất canh tác mà còn trực tiếp đe dọa đến tính mạng và tài sản của 34 hộ dân nơi này. Đặc biệt, gần đây tình trạng sạt lở đất càng nghiêm trọng.
Lý giải về nguyên nhân sạt lở đất ven sông, chính quyền xã Bản Nguyên cho rằng, do bên kia sông Hồng thuộc huyện Tam Nông đã được kè bờ kiên cố. Bởi vậy, khi nước sông chảy siết đã làm thay đổi dòng chảy, nước đổ dồn về phía bờ sông xã Bản Nguyên, gây ra sạt lở nghiêm trọng. Mặt khác, sự điều tiết hồ thủy điện Hòa Bình khiến dòng nước lên xuống không ổn định đã ảnh hưởng đến bờ sông khu vực xã Bản Nguyên. Được biết, trước tình hình nguy hiểm trên, chính quyền địa phương đã cho cắm biển báo điểm sạt lở nguy hiểm; tạm thời không cho người dân sản xuất trên khu vực có nguy cơ bị sạt lở cao.