Tỉnh Hải Dương

Tỉnh Hải Dương nằm ở đồng bằng sông Hồng,thuộc Vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Hải Dương nằm ở 20°43' đến 21°14' độ vĩ Bắc và 106°03' đến 106°38' độ kinh Đông
Thành phố Hải Dương là Trung tâm hành chính của tỉnh cách thành phố Hải Phòng 45 km về phía tây và nằm cách thủ đô Hà Nội 57 km về phía đông, phía tây giáp tỉnh Hưng Yên Phía bắc giáp tỉnh Bắc Giang, phía tây bắc giáp tỉnh Bắc Ninh, phía đông giáp thành phố Hải Phòng, phía đông bắc giáp tỉnh Quảng Ninh, phía nam giáp tỉnh Thái Bình .thành phố Hải Dương hiện là đô thị loại 2.

Điều kiện tự nhiên

Hải Dương được chia làm 2 vùng: vùng đồi núi và vùng đồng bằng. Vùng đồi núi nằm ở phía bắc tỉnh, gồm 13 xã thuộc huyện Chí Linh và 18 xã thuộc huyện Kinh Môn chiếm 11% diện tích tự nhiên. Vùng đồng bằng còn lại được phù sa sông Thái Bình bồi đắp, chiếm 89% diện tích tự nhiên đất màu mỡ, thích hợp với nhiều loại cây trồng, sản xuất được nhiều vụ trong năm.
Hải Dương nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, nhiệt độ trung bình hàng năm là 23 - 30C, nhiệt độ cao nhất ở mùa hè không quá 24°C, lượng mưa trung bình hàng năm 1300 - 1700 mm, độ ẩm trung bình là 85 - 87%.
Tỉnh Hải Dương có điều kiện thuận lợi cho kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển với hệ thống cơ sở hạ tầng khá hoàn chỉnh.
Các khoáng sản chính:cao lanh ở Kinh Môn, Chí Linh, đất sét chịu lửa ở Chí Linh, Đá vôi xi măng ở Kinh Môn, bô xít ở Kinh Môn.

Lịch sử

Vùng đất Hải Dương được hình thành trong thời đồ đá. Cùng với những biến thiên, thăng trầm của lịch sử, vùng đất Hải Dương có nhiều n thay đổi về tên gọi, địa giới hành chính. Lúc đầu là một bộ phận thuộc Dương Tuyền (thời Hùng Vương); Giao Châu (thiên niên kỷ I); Giao Chỉ; sau trở thành Nam Sách Lộ, Hồng Lộ (thời Lý, Trần); Hồng Châu, Nam Sách Châu (cuối thế kỷ XVI); Thừa Tuyên, Hải Dương (năm Quang Thuận thứ 10 - năm 1469). Năm 1831, tỉnh Hải Dương chính thức được thành lập (lúc này tỉnh Hải Dương còn có tên gọi là tỉnh Ðông), bao gồm:
+ Phủ Thượng Hồng có các huyện: Ðường Hào, Cẩm Giàng, Thanh Miện, Dương Yên, Tứ Kỳ, Vĩnh Bảo.
+ Phủ Nam Sách có các huyện: Thanh Hà,Nam Sách, Tiên Lãng, Chí Linh.
+ Phủ Kinh Môn có các huyện: Giáp Sơn, Ðông Triều,An Lão, Thuỷ Ðường,Kim Thành, Nghi Dương, An Dương.
Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược năm 1947, để tiện cho việc chỉ đạo, chỉ huy tác chiến, các huyện Chí Linh, Ðông Triều,Kinh Môn,Nam Sách, chuyển về tỉnh Hồng Quảng. Các huyện trên lại chuyển về tỉnh Hải Dương năm 1954. Huyện Ðông Triều được cắt hẳn về Hồng Quảng và huyện Vĩnh Bảo cũng cắt về tỉnh Kiến An năm 1960.
Tỉnh Hải Dương có các huyện: Tứ Kỳ, Ninh Giang, Thanh Miện, Gia Lộc, Cẩm Giàng, Kinh Môn,Bình Giang, Nam Sách, Thanh Hà, Kim Thành, Chí Linh và thị xã Hải Dương từ năm 1960 trở đi.
Tỉnh Hải Dương sáp nhập với Hưng Yên thành tỉnh Hải Hưng tháng 3-1968.
Hai huyện Cẩm Giàng và Bình Giang hợp nhất thành huyện Cẩm Bình Năm 1977.
Hai huyện Gia Lộc và Tứ Kỳ hợp nhất thành huyện Tứ Lộc năm 1979. Hợp nhất Hai huyện Kim Thành và Kinh Môn thành huyện Kim Môn; hai huyện Nam Sách và Thanh Hà hợp nhất thành huyện Nam Thành; hai huyện Ninh Giang và Thanh Miện hợp nhất thành huyện Ninh Thanh.
Huyện Ninh Thanh và Tứ Lộc tách ra thành các huyện Ninh Giang, Thanh Miện, Tứ Kỳ, Gia Lộc tháng 6-1996.
Tỉnh Hải Hưng tách ra thành 2 tỉnh Hải Dương và Hưng Yên, tỉnh lỵ tỉnh Hải Dương là thị xã Hải Dương tháng 1-1997.
Ngày 17/2/1997, chia các huyện Cẩm Bình, Kim Môn, Nam Thanh thành các huyện như cũ.
Ngày 6/8/1997, chuyển thị xã Hải Dương thành thành phố Hải Dương
Ngày 12/2/2010, chuyển huyện Chí Linh thành thị xã Chí Linh.

Người nổi tiếng

Nhạc sỹ Phạm Tuyên cựu Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội
Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm
Nhà văn Thạch Lam
Nghệ sĩ Nhân dân Trọng Khôi
Nhà thơ Trần Đăng Khoa
Nhạc sỹ Đỗ Hồng Quân
Ca sĩ Đăng Dương
Nguyễn Thị Kim Ngân: Hiện là Ủy viện Bộ Chính trị, Phó chủ tịch Quốc hội khóa XIII nguyên Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và xã hội, nguyên Bí thư tỉnh ủy Hải Dương
Nguyễn Thị Minh: hiện là Thứ trưởng Tổng Giám đốc Bảo hiềm xã hội Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Tài chính, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương.
Nguyễn Đức Kiên nguyên Phó chủ tịch Quốc hội, nguyên Chủ tịch UBND Tỉnh ủy Hải Dương.
Phạm Văn Thọ: nguyên Phó Ban Tổ chức trung ương, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương
Nguyễn Văn Chiền: nguyên chủ nhiệm văn phòng Chủ tịch nước
Lê Truyền: nguyên Phó chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt nam
Đặng Bích Liên: Thứ trưởng Bộ Văn Hóa Thể thao và Du lịch, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương.
Nguyễn Trọng Thừa: Cục trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nguyên Phó chủ tích thường trực Tỉnh Hải Dương.
Nguyễn Vinh Hiển: Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nguyên Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Tỉnh Hải Dương.

Lễ hội truyền thống

Lễ hội Côn Sơn Lễ hội diễn ra tại xã Côn Sơn, Chí Linh. Nhân dân tưởng tưởng nhớ đến công ơn của Nguyễn Trãi (1380- 1442), một nhà văn hoá lớn một nhà quân sự, chính trị thiên tài của dân tộc Việt Nam thế kỷ XV..Hội thuần tuý về tôn giáo Lễ hội bắt đầu vào rằm tháng giêng, kết thúc vào 22 tháng giêng. Nay hội kéo dài suốt tháng giêng nhưng trọng hội vẫn vào ngày 18.
Lễ xin trùm tại đền Cao Lễ hội được diễn ra vào ngày 15 tháng 3 hoặc 15 tháng 10 âm lịch. Lệ xin trùm ở đền Cao ra đời từ khi mới bắt đầu duy trì đến nay được hơn một ngàn năm và là một nghi lễ linh thiêng được thực hiện vô cùng khắt khe. Lễ hội có một cụ trùm đứng ra lo việc đền hằng tháng, hằng năm và năm vị quan đám đại diện cho bốn ngôi đền trên và một ngôi đình là quan Đông, quan Bắc quan Nam, quan Đoài, và quan Trung. Những người này là bậc cao niên trong làng, sống đức độ, con cháu hiếu thảo thuận hòa và đặc biệt gia đình không có tang trở. Mỗi tháng 6 vị cao niên được chọn phải trai giới ăn chay ngày 13 đến ngày 15 và ngày 29 đến ngày mồng 1 âm lịch khi tiến hành làm lễ. Các quan đám chỉ được nhận mũ áo và đảm nhiệm việc làng trong một năm từ mồng 2 Tết này cho đến mồng 2 Tết sau. Ông trùm là người lãnh đạo các sẽ đảm nhiệm vai trò của mình đến lúc gia đình có việc tang trở hoặc qua đời.
Lễ hội chùa Minh Khánh Lễ hội này còn có tên là chùa Hương Đại hay chùa Hương ở thôn Bình Hà, huyện Thanh Hà. Lễ Hội chùa Minh Khánh bắt nguồn từ (1/11 âm lịch)kỷ niệm ngày mất của Trần Nhân Tông. Hội bắt đầu vào ngày 30/10, kết thúc vào chiều 1.11, nhưng công tác chuẩn bị thực hiện trước đó hàng tuần không chỉ của Bình Hà mà của 5 xã kế cận. Lễ rước sắc được tổ chức vào sáng ngày 29/10 âm lịch.
Hội pháo đất Minh Đức Lễ hội pháo đất ngày nay diễn ra từ tháng Giêng đến tháng Tư âm lịch, kết hợp với hội chùa và đình đám của các làng. Sau khi tổ chức rước tế thần hoàng xong là vào hội thi pháo. Hình thức thi đấu linh hoạt: Các xóm thi với nhau, chọn đội mạnh đi thi với các thôn khác. Xã chọn đội giỏi đi thi với các xã bên. Những năm không tổ chức lễ hội lớn thì trước khi vào hội thi có tổ chức thắp hương, rước bát hương thành hoàng sau đó mới vào hội thi đấu.
Lễ hội đền Quátnhân dân lập đền thờ và được tôn làm Thành hoàng sau khi Yết Kiêu qua đời, lễ hội được tổ chức vào 15 tháng giêng, hội bắt đầu từ 10-20 tháng giêng.
Hội đền Kiếp Bạc Hội diễn ra từ ngày 15 đến 20 tháng tám âm lịch, hội mùa thu Kiếp Bạc mở to nhất xứ Ðông. Ðây là hội tưởng nhớ đến người Anh hùng dân tộc Trần Hưng Ðạo.
Lễ hội Chùa Trông bắt nguồn từ kỷ niệm ngày mất của thiền sư Nguyễn Minh Không từ thời Lý. Đây là lễ hội lớn nhất vùng Hạ Hồng xưa và đã được ghi vào lịch sử dân tộc. Hội kéo dài 16 ngày, từ 15/3-1/4.
Lễ hội Chùa Muống Lễ hội có truyền thống từ đầu thế kỷ XIV, mang hai yếu tố Thần và Phật. Lễ hội bắt đầu từ 24-27 tháng giêng.
Lễ Hội Đền Cuối Hội đền Cối Xuyên thờ một danh tướng thời Trần Nguyễn Chế Nghĩa. Ông từng tham gia hai cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông.Hội diễn ra trong 3 ngày, từ 26-28.8. Hội bắt đầu từ kỷ niệm ngày mất của Nguyễn Chế Nghĩa(27.8).
Lễ hội Đình BầuLễ hội thuộc thôn Nhan Bầu là một vùng đất trù phú, có truyền thống hiếu học. Trong những ngày hội có nhiều trò diễn dân gian, như: hát ca trù,Hát chèo,đi cầu thùm, đấu vật,tổ tôm điếm, vui nhất là hát đúm. Đến nay người ta còn nhớ một số câu hát ở đình làng trước chiến tranh.

Địa điểm du lịch

Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc
Đền Cao An phụ
Đền Cao An Lạc
Đền Tranh
Đảo Cò Chi Lăng Nam
Văn Miếu Mao Điền
Làng Tiến sĩ Mộ Trạch
Khu di tích tưởng niệm đại danh y Tuệ Tĩnh
Bảo tàng Hải Dương
Đền Sượt
Chùa Động Ngọ
Chùa Đông Thuần
Chùa Hương Hải
Chùa Giám
Động Kính Chủ
Đền liệt sỹ quận Hồng Bàng

Đặc sản

Đặc sản bánh gai Hải Dương
Chả rươi
Nem Bùi Kinh Bắc
Bánh đậu xanh Hải Dương
Vải thiều Thanh Hà Hải Dương
Bánh đa gấc kẻ sặt
Bún cá rô đồng