Tỉnh Gia Lai

Gia Lai là một tỉnh miền núi nằm ở khu vực phía bắc cao nguyên Trung Bộ thuộc vùng Tây Nguyên Việt Nam. Diện tích 15.536,92 km²,Gia Lai có nguồn gốc tên gọi bắt nguồn từ chữ Jarai. Được tái lập vào ngày 12 tháng 8 năm 1991, tách từ Gia Lai - Kon Tum tách thành hai tỉnh là Gia Lai và Kon Tum.
Tỉnh Gia Lai bao gồm 34 cộng đồng dân tộc cùng sinh sống. Người kinh chiếm 52% dân số còn lại là các dân tộc Jrai (33,5%), Bahnar (13,7%), Giẻ-triêng, Xơ-đăng, Thái, Mường ...Dân Cư Gia Lai chia làm hai bộ phận: Bộ phận cư dân bản địa sinh sống từ lâu đời ở Gia Lai gồm dân tộc dân tộc Jrai và Bahnar. Còn lại là bộ phân cư dân mới đến bao gồm người Việt và các dân tộc ít người khác.

Vị trí địa lý

Gia Lai phía Bắcgiáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía tây giáp Cam-pu-chia với 90km là đường biên giới quốc gia, phía đông giáp các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên. Gia Lai là nằm ở phía bắc Tây Nguyên với độ cao trung bình trên 700 - 800 m so với mực nước biển. Tỉnh Gia Lai trải dài từ 12°58'20" đến 14°36'30" vĩ bắc, từ 107°27'23" đến 108°54'40"kinh đông.

Điều kiện tự nhiên

Gia Lai nằm trên một phần của nền đá cổ rộng lớn, dày trên 4000m. Địa hình thấp dần từ bắc xuống nam và nghiêng từ đông sang tây, với các đồi núi, cao nguyên và thung lũng xen kẽ nhau khá phức tạp. Địa hình Gia Lai có thể chia thành 3 dạng chính là địa hình đồi núi, cao nguyên và thung lũng. Trong đó, Cao nguyên là dạng địa hình phổ biến và quan trọng của Gia Lai, với hai cao nguyên là Cao nguyên Kon Hà Nừng và Cao nguyên Pleiku. Địa hình đồi núi là địa hình thứ hai. Diện tích đồi núi chiếm 2/5 diện tích tự nhiên toàn tỉnh. Địa hình các vùng trũng là địa hình thứ ba, những vùng này sớm được con người khai thác để sản xuất lương thực. Hầu hết các vùng trũng nằm ở phía đông của tỉnh.
Gia Lai một năm có hai mùa :mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10,mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Khí hậu Gia Lai là nhiệt đới gió mùa cao nguyên. Toàn tỉnh Gia Lai có 27 loại đất, được hình thành trên nhiều loại đá mẹ thuộc 7 nhóm chính. Tỉnh Gia Lai có tài nguyên khoáng sản lớn là một tiềm năng kinh tế quan trọng của tỉnh với nhiều khoáng sản, nổi bật nhất là vàng, nguồn vật liệu xây dựng, bôxit và đá quý.

Lịch sử

Tỉnh Gia Lai xưa kia là địa bàn sinh sống lâu đời của các dân tộc Jrai, Bahnar. Người dân nơi đây có tập quán sống thành từng làng.
Các giáo sĩ người Pháp từ những năm đầu thập niên 40 của thế kỷ XIX, bắt đầu truyền đạo ở khu vực cư trú của người Bahnar thuộc xã Hà Tây thuộc huyện Chư Pah và xã Hà Đông thuộc địa phận huyện Đak Đoa ngày nay. Lúc này người Pháp ngày càng tiến sâu vào Bắc Tây Nguyên, đồng thời tạo nên những xáo trộn mới bằng những chính sách chia để trị, dựa vào nhóm này để chống nhóm khác, chia rẽ Kinh - Thượng, chia rẽ các dân tộc trong tỉnh, trong khu vực với nhau.
Thực dân Pháp đã từng bước thiết lập bộ máy cai trị trên đất Gia Lai từ cuối thế kỷ XIX đến những năm đầu thế kỷ XX. Ngày 24/ 5/932, tỉnh Pleiku được thành lập (đại lý Cheo Reo,đại lý Pleiku) theo Nghị định Toàn quyền Đông Dương.
Chính quyền cách mạng gọi là tỉnh Gia Lai sau năm 1945. Thực dân Pháp chiếm lại vùng đất Gia Lai và gọi tên của tỉnh là Pleiku từ tháng 6/1946. Từ năm 1946 - 1954, tỉnh Pleiku và các tỉnh Tây Nguyên trải qua nhiều lần chủ thể cai quản theo các văn bản của chính quyền thực dân và chính phủ bù nhìn.
Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, chính quyền cách mạng vẫn giữ tên tỉnh là Gia Lai nhưng qua từng thời điểm khác nhau, tỉnh Gia Lai lại thuộc sự chỉ đạo trực tiếp của các cơ quan khác nhau trong khu vực.
Từ năm 1954 cho đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, tên tỉnh vẫn gọi là Pleiku, nhưng diện mạo của tỉnh đã nhiều lần thay đổi.
Theo Nghị quyết của Bộ Chính trị ngày 20/9/1975 tỉnh Gia Lai và Kon Tum được hợp nhất thành một tỉnh có tên gọi là Gia Lai - Kon Tum.
Theo Nghị quyết kỳ họp thứ 9 của Quốc hội khoá VIII, ngày 12/8/1991, Gia Lai - Kon Tum tách thành hai tỉnh: Gia Lai và Kon Tum. Từ sau khi chia tỉnh, Gia Lai tiếp tục chia tách để lập thêm một số huyện mới.

Lễ hội truyền thống

Lễ Mừng lúa mới Lễ hội được tổ chức sau khi đồng bào Gia Rai thu hoạch xong vụ mùa để tạ ơn thần Lúa, thần Nông Nghiệp.
Lễ ăn cơm mới
Liên hoan cồng chiêng
Lễ hội cúng làng cuối năm
Lễ hội đâm trâu : Đây là một lễ hội nhằm mục đích tế thần linh hoặc những người đã có công chủ trì thành lập buôn làng, ăn mừng chiến thắng, ăn mừng mùa màng bội thu hay ăn mừng các sự kiện quan trọng khác.
Lễ bỏ mả :Lễ hội bao gồm nhiều hoạt động như: hiến tế bằng súc vật, lễ cúng và chia của cải cho người đã khuất, trình diễn âm nhạc, múa, trò rối và mặt nạ, ẩm thực cộng đồng … Đây là dịp sinh hoạt văn hóa cổ truyền tổng hợp đặc sắc của các tộc người Tây Nguyên (tây nam Trung bộ Việt Nam),

Địa điểm du lịch

Biển Hồ
Nhà máy thủy điện Yaly
Thác Phú Cường
Quảng trường Đại Đoàn Kết
Khu du lịch Đồng Xanh
Hố Trời
Chùa Minh Thành
Nhà thờ Đức An
Nhà tù Pleiku
Thác Xung Khoeng
Đồi thông Hà Tam
Vườn quốc gia Kon Ka Kinh

Đặc sản

Phở khô Gia Lai
Bún mắm cua Gia Lai
Bò một nắng chấm Muối kiến vàng
Canh lá bép
Cá chua
Cá tiến vua
Các loại rau rừng
Lẩu rau rừng