Huyện Đức Thọ, Tỉnh Hà Tĩnh

Huyện Đức Thọ là một huyện của tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam.
Diện tích: 20.904 ha;
Dân số: 125.260 người;
Thành thị: 6.877
Nông thôn: 97.659

Vị trí địa lý

Phía Bắc Đức Thọ giáp với tỉnh Nghệ An. Phía Nam Đức Thọ giáp với huyện Vũ Quang. Phía Tây Đức Thọ giáp với huyện Hương Sơn. Phía Đông Đức Thọ giáp với huyện Can Lộc và thị xã Hồng Lĩnh. Huyện lỵ Đức Thọ nằm bên cạnh sông La, nơi hợp lưu của 2 con ông Ngàn Phố và sông Ngàn Sâu và cách Hà Nội 325km.

Lịch sử

Đức Thọ thuộc bộ Cửu Đức thời Hùng Vương.
Thời phong kiến Phương Bắc đô hộ : Nhà Tần (246-207 TCN), nhà Hán (206TCN–220 SCN), Đức Thọ nằm trong địa phận huyện Hàm Hoan thuộc huyện Cửu Chân.
Thời nhà Đường đô hộ và đến thời nhà Lý, Đức Thọ có tên là Cổ La thuộc Hoan Châu.
Vùng đất Đức Thọ nằm trong huyện Cửu Đức thời nhà Ngô.
Huyện Đức Thọ thời Nhà Lý và nhà Trần có tên là Chi La thuộc phủ Đức Quang tỉnh Nghệ An châu.
Đức Thọ thời Lê sơ (1428) có tên là La Giang thuộc phủ Đức Quang, xứ Nghệ An.
Đổi La Giang thành La Sơn thuộc phủ Đức Quang, trấn Nghệ An giai đoạn 1729-1740.
Phủ Đức Quang đổi tên thành phủ Đức Thọ năm 1822.
Duy Tân thứ 9 năm 1915) tách tổng Đồng Công nhập về Đức Thọ.
Khải Định thứ 6 năm 1921 tổng Lai Thạch thuộc Đức Thọ tách ra và chuyển về huyện Can Lộc.
Huyện La Sơn sau 1945 đổi thành huyện Đức Thọ cho đến ngày nay.
Nhập các xã Ân Phú đổi tên thành xã Đức Ân năm 1948
Đổi trở lại Ân Phú năm 1972
Huyện Đức Thọ thuộc tỉnh Nghệ Tĩnh giai đoạn 1976-1991.
Huyện Đức Thọ thuộc tỉnh Hà Tĩnh năm 1991.
Thị trấn Hồng Lĩnh, xã Trung Lương, xã Đức Thuận và một phần xã Đức Thịnh thuộc Đức Thọ chuyển sang trực thuộc thị xã Hồng Lĩnh ngày 2/3/1992.
Năm 2000 có 6 xã: Đức Hương, Đức Liên, Đức Lĩnh, Đức Bồng, Ân Phú, Đức Giang, chuyển sang trực thuộc huyện Vũ Quang.

Điều kiện tự nhiên

Đức Thọ có 3.128,68 ha rừng và đất rừng chiếm 15,48 ha diện tích đất tự nhiên, trong đó rừng trồng là 836,73 ha.
Huyện Đức Thọ nằm trên một dải đất hẹp với chiều dài theo đường quốc lộ 8A là 16 km, chiều rộng của huyện tính theo trục đường tỉnh lộ 5 đi qua đường 8B đến Đức Châu dài 25 km, với đầy đủ các dạng địa hình, có gò đồi, đồi núi, ven trà sơn, đồng bằng, thung lũng, sông suối, với không gian hẹp, trong đó núi đồi chiếm 10,5% diện tích đất tự nhiên. Địa hình huyện Đức Thọ bị chia cắt mạnh và thấp dần từ Tây sang Đông. Phía Tây Nam của huyện chủ yếu là núi thoải chạy dọc ven trà sơn, còn vùng núi dốc là ở những vùng giáp địa giới hành chính huyện Can Lộc, Vũ Quang, xen lẫn giữa địa hình đồi núi là thung lũng nhỏ hẹp tạo ra những đầm lầy sâu và bàu nước chảy ra lưu vực sông Ngàn Sâu đổ ra sông La, chính các thung lũng và dọc 2 bên bờ sông này là vùng sinh sống của dân cư nhằm để tận dụng tối đa khả năng đất đai màu mỡ do lượng phù sa hàng năm bồi đắp.
Đức Thọ nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, Đức Thọ có hai miền khí hậu rõ rệt, hàng năm còn chịu ảnh hưởng khí hậu chuyển tiếp của miền Nam và miền Bắc đặc trưng khí hậu nhiệt đới điển hình của miền Nam và có một mùa đông giá lạnh của miền Bắc.
Huyện có 2 con sông chính chảy qua đó là sông sông La và Ngàn Sâu với tổng chiều dài là 37 km. Ngoài ra huyện còn có một hệ thống hồ đập giữ nước như: đập Tràm, Đập Trạ, đập Trục Xối, đập Đá Trắng, đập Phượng Thành, đập Liên Minh-Tùng Châu và một phần đập Khe Lang. Huyện có điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp và nước sinh hoạt cho nhân dân.
Đức Thọ có mỏ măng-gan được hình thành nằm trên địa phận xã Đức An, Đức Dũng và Đức Lập với trữ lượng khoảng trên 200.000 tấn, mỏ cao lanh để làm đồ gốm và đất chụi lửa làm vật liệu xây dựng ở xã Đức Hoà với trữ lượng hàng triệu tấn, chưa kể đất sét làm gạch ngói. Đức Thọ ngoài ra còn có các khoáng sản như cát, than bùn, và mỏ sắt...nhưng chưa được đầu tư khai thác.

Du lịch

Nhà thờ và mộ Phan Đình Phùng
Đền thờ Nguyễn Biểu
Nhà thờ và mộ Lê Bôi
Khu lưu niệm Trần Phú
Chùa Am
Đền Cả Du Đồng
Đền Voi Mép
Đền thờ Ngô Thị Ngọc Giao
Nhà thờ Bùi Dương Lịch
Đền thờ Trần Duy
Đền Thái Yên
Nhà thờ Lê Ninh
Nhà thờ Hoàng Trừng
Đền Đinh Lễ
Chùa Phượng Tường
Chùa Vền
Thắng cảnh núi Tùng Lĩnh
Chùa Hoa Lâm
Cầu Cố Bá

Lễ hội

Hội xuân và trò chơi vạt cầu ở xã Trung Lễ
Hội lễ đền Thái Yên tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao đến tận rằm tháng giêng.
Lễ rước Hến ở Kẻ Thượng diễn ra vào mùng 7 tháng Giêng âm lịch.
Hội hát ghẹo và tục ăn cá gỏi ở Mỹ Xuyên vào cuối xuân, đầu hạ.

Đặc sản

Hến Sông La
Bánh gai Đức Thọ
Rượu Thanh Lạng
Miến bột chợ Cầu
Rượu nếp Văn Lâm

Nhân vật nổi tiếng

Nữ luật sư Ngô Bá Thành
Giáo sư, TSKH, Viện sĩ Vật lý Đào Vọng Đức
Giáo sư- nhà phê bình văn học Hoàng Ngọc Hiến
Giáo sư văn học Hoàng Xuân Nhị
Nhà văn hóa Hà Xuân Trường
Giáo sư, nhà sinh học Võ Quý
Giáo sư Phan Văn Tiệm
Giáo sư- nhà Đông Nam Á học Phạm Đức Dương
Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ.
Bộ trưởng bộ kế hoạch và đầu tư Võ Hồng Phúc
Đạo diễn sân khấu Nghệ sĩ Nhân dân Phạm Thị Thành
Giáo sư Hà Học Trạc
Bộ trưởng bộ tài nguyên và môi trường Nguyễn Minh Quang
Nhà báo Phạm Khắc Lãm
Chính ủy Bộ đội biên phòng Việt Nam trung tướng Võ Trọng Việt
Luật sư Trịnh Hồng Dương
Giáo sư, Tiến sĩ, Nghệ sĩ nhân dân, Nhà giáo nhân dân, Anh hùng lao động Trần Bạch Thu Hà
Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội giáo sư Mai Trọng Nhuận
Nhà điêu khắc Điềm Phùng Thị