Xã Tiên Lương, Huyện Cẩm Khê, Tỉnh Phú Thọ

Tiên Lương là 1 xã của huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ. Xã Tiên Lương có tổng số diện tích theo km2 19,76 km², tổng số dân vào năm 1999 là 5583 người, mật độ dân số tương ứng 283 người/km².

Kinh tế - Xã hội

Nhiệm kì 2010-2015, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, song Đảng bộ và Nhân dân trong xã đã thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển KT – XH mà đại hội đảng bộ xã đã đề ra và đạt được những kết quả đáng khích lệ: Tổng sản lượng lương thực đạt 11.158 tấn; Bình quân lương thực đầu người 392 kg/người/năm; thu nhập bình quân 14,3 triệu đồng/người/năm; tỉ lệ hộ nghèo giảm còn 16,16%; 81,4% hộ gia đình đạt tiêu chuẩn văn hóa; 100% hộ sử dụng điện lưới quốc gia; công tác y tế, giáo dục được quan tâm có chiều sâu đạt chuẩn quốc gia; công tác quốc phòng an ninh được củng cố vững chắc; kết nạp được 40 đảng viên mới; Đảng bộ, Chính quyền 3 năm liền đạt trong sạch vững mạnh. Phát huy những kết quả đạt được trong nhiệm kì 2015 – 2020 Đảng bộ xã phấn đấu đẩy mạnh phát triển tiểu thủ công nghiệp, xây dựng và thương mại dịch vụ; Tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm đạt 8%; Bình quân thu nhập theo đầu người đạt 16,5 triệu đồng/người/năm; tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên giảm xuống còn 1%/năm; tỉ lệ hộ nghèo giảm xuống dưới 10%; 85% hộ gia đình đạt tiêu chuẩn văn hóa; xây dựng trường học, đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 và 2; xã đạt chuẩn quốc gia về y tế, kết nạp 40 đảng viên mới trở lên; Đảng bộ Chính quyền hàng năm đạt trong sạch vững mạnh.

Di tích

Căn cứ Tiên Động (Khu 6, xã Tiên Lương, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ) được xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia theo quyết định số 05/QĐVH-TT ngày 12 tháng 02 năm 1999.
Di tích lịch sử Căn cứ Tiên Động là một trung tâm chiến đấu của phong trào Cần Vương chống Pháp do cụ Ngô Quang Bích lãnh đạo. Tại khu Di tích lịch sử này hiện còn lưu giữ nhiều giá trị lịch sử và văn hóa của dân tộc ta trong phong trào Cần Vương chống Pháp.
Cụ Ngô Quang Bích, hiệu Ngư Phong sinh ngày 08 tháng 4 năm Nhâm Thìn (1832), người làng Trình Phố, xã An Ninh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Cụ sống rất thanh liêm, chính trực, luôn chăm lo đến đời sống của dân được nhân dân ở các địa phương rất cảm kích tôn là Hoạt Phật (Phật sống). Điều trùng hợp là ngày 08/4 âm lịch ngày lễ Phật đản cũng chính là ngày sinh của cụ Ngô.
Năm 1884 sau khi thành Hưng Hóa thất thủ ông cùng quân sỹ rút về vùng Sông Thao lần lượt đóng quân ở các địa điểm Tứ Mỹ, Sơn Tình, Tuy Lộc rồi cuối cùng rút về Tiên Động. Tại đây Quan Đại (tức Tướng công Ngô Quang Bích) đã cho xây dựng một hệ thống phòng thủ vững chắc. Trong cùng là Đại bản doanh gọi là đồi Quan Đại. Đây là quả đồi cao chừng 150m, có ba mỏm núi: mỏm giữa gọi là đồi Tướng Quân, bên hữu là mỏm Hố Gia, bên tả là gò Cổng Đồn. Trước gò Cổng Đồn là đồi Cột Cờ (tương truyền là nơi tế cờ khởi nghĩa). Tất cả đều có lực lượng đồn trú. Tiếp đến vòng ngoài được bố phòng một hệ thống đồn tiền tiêu là Gò Trò, Gò Đồn, Gò Múc, Gò Mai, đồi Cỏ Rác và cứ điểm Mỹ Lương…Các đồn xây dựng theo thế chân vạc, hỗ trợ cho nhau. Tiên Động đã trở thành một trung tâm kháng Pháp ở miền thượng du Tây Bắc – Bắc Kỳ, một cơ quan đầu não của phong trào Cần Vương kháng Pháp trong thời điểm lịch sử đó.
Ngày 13/07/1885 từ Sơn Phòng - Quảng Trị vua Hàm Nghi hạ chiếu Cần Vương, sai sứ thần đến Tiên Động sắc phong Ngô Quang Bích làm Hiệp biện Đại học sĩ, kiêm Lễ Bộ thượng thư, Hiệp Thống Bắc Kỳ Quân Vụ đại thần, tước Thuần Trung Hầu tướng quân chỉ đạo kháng Pháp toàn Bắc Kỳ.
Trong khoảng thời gian từ 06/1886 đến tháng 11/1886 thực dân Pháp đã tập trung lực lượng nhiều lần tiến đánh Tiên Động nhưng với tài thao quân sự của Ngô Quang Bích về dự đoán tình hình, nghệ thuật dùng binh, chiến thuật vũ trang, đường lối chỉ huy và sách lược ngoại giao…các cuộc tấn công của Pháp đều thất bại. Thất bại về vũ trang, thực dân Pháp dùng kế dụ hàng Ngô Quang Bích. Với tinh thần yêu nước, ý trí kiên cường ông đã viết thư trả lời đanh thép: “… Thắng mà sống thì là nghĩa sĩ của triều đình, nhưng chẳng may mà thua mà chết, thì cũng là quỷ thiêng giết giặc …”
Cuối năm 1886 do căn cứ Tiên Động bị uy hiếp (vì Việt gian chỉ điểm) Ngô Quang Bích phải dời đại bản doanh về đóng ở Nghĩa Lộ rồi rút về Yên Lập, sau đó ông lâm bệnh và tạ thế vào ngày 15 tháng Chạp năm 1890. Thi hài cụ được an táng trên ngọn núi Tôn Sơn - Yên Lập.
Khi cụ Ngô Quang Bích qua đời, nhân dân các làng trong vùng góp công góp sức xây miếu thờ. Năm 2002, địa phương đã tiến hành xây dựng Đền thờ (trên nền miếu cổ tại Gò Đồn) để thờ cụ và chân linh những nghĩa sỹ Cần Vương.
Trải qua hơn 100 năm căn cứ Tiên Động với tên tuổi và hình ảnh của cụ Ngô Quang Bích vẫn còn in đậm trong ký ức lớp lớp người dân Tiên Lương. Với giá trị lịch sử sâu sắc, căn cứ Tiên Động - trung tâm Cần Vương lớn đầu tiên, chỉ đạo kháng Pháp toàn Bắc Kỳ ghi lại dấu ấn một thời oanh liệt trong lịch sử dân tộc, đã được Bộ Văn hóa thông tin công nhận làn di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia.