Xã Thanh Uyên, Huyện Tam Nông, Tỉnh Phú Thọ

Thanh Uyên là một xã miền núi nằm ở phía Bắc huyện Tam Nông, có tổng số diện tích theo km2 tự nhiên là 971,92ha. Phía Bắc giáp với xã Hiền Quan; phía Tây giáp với xã Hương Nha, Xuân Quang. Phía Nam giáp với xã Văn Lương, Tam Cường; phía Đông giáp huyện Lâm Thao. Thanh Uyên được chia thanh 8 khu dân cư. Thanh Uyên có 1382 hộ với 5593 khẩu nhân dân sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, có một khu chuyên sản xuất đồ mộc, đời sống nhân dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo 9,6%, cận nghèo 22,3%; Trình độ dân chí không đồng đều.

Kinh tế - Xã hội

Nhiệm kỳ 2010 - 2015, kinh tế trên địa bàn xã tăng trưởng khá, cơ cấu tiếp tục được chuyển dịch theo hướng tích cực, tổng giá trị sản xuất trên địa bàn là 86,25 tỷ đồng, đạt 171,8% kế hoạch; thu nhập bình quân đạt 15.440.000 đồng/người/năm đạt 171,5%; có 8/8 khu dân cư văn hóa, 80,3% gia đình văn hóa; chính quyền, MTTQ, các đoàn thể đạt danh hiệu vững mạnh đạt 100% kế hoạch; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ổn định; công tác xây dựng đảng được tăng cường chỉ đạo toàn diện.

Lễ hội

Đền Chẹo là một trong những di tích thờ Đức đại vương Ngô Quyền. Theo truyền thuyết Ngô Quyền thường cùng thái tử đến vùng Nam Cường săn bắn, rồi cùng nhân dân ăn uống, nghỉ ngơi an hưởng thái bình tại đây. Sau khi ông mất nhân dân Nam Cường đã lập đền thờ trên khu rừng Chẹo để tưởng nhớ công đức của Ngô Quyền với dân tộc, quê hương.
Được xây dựng theo hướng Tây Nam, đền Chẹo tọa lạc trên một quả đồi, phía dưới là những rộc ruộng dẫn ra đầm Nam Cường rộng hàng chục mẫu, hàng năm cung cấp một nguồn lương thực lớn cho người dân nơi đây. Phía trước cổng đền là cây đa cổ thụ cành lá xum xuê, che tỏa bóng mát càng làm cho ngôi đền thêm phần thâm nghiêm, cổ kính. Với thế “Tọa sơn đạp thủy”, ngôi đền thực sự cuốn hút thú thưởng ngoạn phong cảnh sơn thủy hữu tình. Hiện nay, không còn bia ký, thư tịch ghi lại năm tháng xây dựng đền nhưng theo tư liệu hiện còn lưu giữ tại đền thờ Ngô Quyền ở xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây ghi lại rằng vào thời Lê đã phong cho đền thờ phụng. Đền Chẹo về kiến trúc và lịch sử thờ phụng giống đền thờ Ngô Quyền ở Đường Lâm. Trải qua năm tháng ngôi đền đã được trùng tu nhiều lần. Phía bên phải sân đền có ban thờ với hai cấp bệ là nơi thờ lộ thiên. Đền có kiến trúc kiểu chữ đinh, gồm 3 gian đại bái và 3 gian hậu cung, gian chính giữa của đại bái nối với hậu cung bằng tường xây trổ 3 cửa hình lục lăng tạo cho kiến trúc ngôi đền nhẹ nhàng, thông thoáng. Ngoài các di vật thờ, trong đền còn có hệ thống câu đối ca ngợi công đức của Ngô Quyền.
Bên cạnh giá trị lịch sử khoa học và kiến trúc, đền Chẹo còn gắn liền với lễ hội được tổ chức hàng năm. Trong một năm nhân dân Nam Cường tổ chức hai ngày tiệc: Ngày 18/4 âm lịch, là ngày giỗ của Đức đại vương Ngô Quyền; ngày 11 tháng Giêng (ngày Ngô Quyền xưng vương) và chọn ngày này là ngày tiệc chính. Lễ hội chính diễn ra trong hai ngày 10 và 11 tháng Giêng. Từ ngày 10 nhân dân bắt đầu tổ chức giã bánh dày, làm cỗ lộc, phong cờ và tắm kiệu tại sân đền. Sau khi mọi công đoạn sửa soạn xong xuôi, chủ tế làm lễ cáo cầu, cáo tế. Tiếp theo là nghi thức rước kiệu, đám rước linh đình với cờ quạt, chiêng trống, bát âm, múa lân rộn ràng. Trên kiệu là bảng văn sơn son thiếp vàng được đặt ở vị trí cao và trang trọng nhất, phía dưới là cỗ bánh dày và hoa quả xếp cao ngất, hương nhang nghi ngút tỏ lòng thành kính. Đám rước bắt đầu đi từ đền Chẹo và điểm rước đến xưa kia là nhà một người dân trong làng (nay là nhà văn hóa khu 4). Để được chọn thì nhà đó phải có đủ các tiêu chí: Nhà cổ, to và sạch sẽ, chủ nhà phải là người cao niên, đứng đầu một chi, một dòng họ lớn trong thôn xóm. Sau khi kiệu rước về dân làng sẽ thụ lộc ngay tại ngôi nhà đó. Buổi thụ lộc diễn ra trong không khí đầm ấm, chan hòa tình làng nghĩa xóm. Sau phần lễ là phần hội diễn ra sôi nổi với các trò chơi dân gian như: Chơi cờ bản, tổ tôm điếm và buổi tối ngày hôm đó dân làng Nam Cường tổ chức hát Ghẹo (một loại hình dân ca đặc sắc của vùng Đất Tổ) ngay tại sân đền. Ngày hôm sau được bắt đầu bằng nghi thức rước kiệu về đền và tế lễ tại đền. Buổi chiều, diễn ra hội bơi chải truyền thống nhằm tưởng nhớ lại chiến tích oanh liệt xưa kia Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Cuộc đua tranh tài diễn ra từ đầm Nam Cường đến đầm Văn Lương. Tham gia đua thuyền là những thanh niên trai tráng nhất trong làng. Các thuyền dàn hàng ngang chờ hiệu lệnh, khi dứt hiệu lệnh thuyền lao như tên bắn trong tiếng trống, chiêng cổ vũ vang dội của dân làng trên bờ. Trên bờ, dưới đầm không khí diễn ra sôi nổi, huyên náo, vang vọng gợi nhắc về một thời quá khứ hào hùng của cha ông ta.