Tỉnh Đồng Tháp

Tỉnh Đồng Tháp nằm ở miền Tây Nam Bộ, thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long Việt Nam.
Diện tích tự nhiên 3.238 km2 , 152.237 nhân khẩu với 9 huyện và 2 thị xã (Sa Đéc và Cao Lãnh ), trung tâm tỉnh lỵ đặt tại Cao Lãnh.

Vị trí địa lý

Tỉnh Đồng Tháp ở đầu nguồn sông Tiền, thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, phía Bắc giáp Long An, phía Nam giáp An Giang và Cần Thơ phía Tây Bắc giáp tỉnh Preyveng – Campuchia.
Đồng Tháp có khoảng 50 km đường biên giới quốc gia với Campuchia kéo dài từ Hồng Ngự đến Tân Hồng.Có 4 cửa khẩu ( Dinh Bà, Thông Bình, Mỹ Cân và Thường Phước). Hệ thống đường quốc lộ 30,80,45 cùng với quốc lộ N1, N2 gắn kết Đồng Tháp với thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh trong khu vực.

Điều kiện tự nhiên

Đồng tháp có địa hình tương đối bằng phẳng với độ cao phổ biến 1–2 mét so với mặt biển. Địa hình Đồng Tháp được chia thành 2 vùng lớn là vùng phía bắc sông Tiền và vùng phía nam sông Tiền. Khí hậu Đồng Tháp là khí hậu nhiệt đới,được chia làm 2 mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô.
Đất ở Đồng Tháp có 4 nhóm đất chính: nhóm đất phù sa chiếm 59,06% diện tích đất tự nhiên; nhóm đất phèn chiếm 25,99% diện tích tự nhiên, phân bố khắp 10 huyện, thị (trừ thị xã Cao Lãnh); đất xám chiếm 8,67% diện tích tự nhiên, phân bố chủ yếu trên địa hình cao ở huyện Tân Hồng và huyện Hồng Ngự); nhóm đất cát chiếm 0,04% diện tích tự nhiên, phân bố chủ yếu ở huyện Tháp Mười Động Cát và Gò Tháp.
Tỉnh Đồng Tháp nghèo về tài nguyên khoáng sản, chủ yếu có: Cát xây dựng các loại, phân bố ở ven sông, cồn hoặc các cù lao, là mặt hàng chiến lược của tỉnh trong xây dựng.Than bùn có nguồn gốc trầm tích từ thế kỷ thứ IV, phân bố ở huyện Tam Nông, Tháp Mười với trữ lượng khoảng 2 triệu m3. Sét gạch ngói có trong phù sa cổ, trầm tích biển, trầm tích đầm lầy, trầm tích sông, phân bố rộng khắp trên địa bàn tỉnh với trữ lượng lớn. Sét cao lanh có nguồn trầm tích sông, phân bố ở các huyện phía bắc tỉnh.
Diện tích rừng của tỉnh có: rừng tràm 8.912 ha; rừng bạch đàn 144 ha. Phân theo công dụng có: rừng đặc dụng 2.821 ha; rừng phòng hộ 2.287 ha, rừng sản xuất 3.951 ha.

Lịch sử

Thời nhà Nguyễn độc lập
Khoảng thế kỷ XVII, XVIII dưới thời các chúa Nguyễn Đất ở Đồng Tháp bắt đầu được khai phá. Dân Việt đến vùng Sa Đéc khẩn hoang, lập ấp từ đầu thế kỷ XVII. vùng Sa Đéc là phần đất mới nhất trên đường mở nước vào năm 1757 của Nguyễn Cư Trinh, một vị quan từng lập thành tích an dân ở Quảng Ngãi. Việc khẩn hoang tiến hành ở Sađéc bấy giờ còn thô sơ, nhân công ít ỏi. Sau thời nội chiến giữa Nguyễn Ánh và anh em nhà Tây Sơn, Sa Đéc đi vào ổn định. VFùng Sa Đéc là một phần của huyện Vĩnh An khi Gia Long lên ngôi.
Sau cải cách hành chính của Minh Mạng năm 1832,đất tỉnh Đồng Tháp ngày nay nằm trên địa bàn hai tỉnh Định Tường và tỉnh An Giang của nhà Nguyễn. Phần đất Đồng Tháp nằm trên đất tỉnh Định Tường nhà Nguyễn thì trực thuộc tỉnh Định Tường này cho đến khi Pháp chiếm Định Tường năm 1861. Phần đất Đồng Tháp nằm trên đất tỉnh An Giang nhà Nguyễn thì trực thuộc tỉnh An Giang này cho đến khi Pháp chiếm tỉnh An Giang năm 1867.
Thời Pháp thuộc
Năm 1862, sau khi chiếm hết được ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ, thực dân Pháp dần xóa bỏ hệ thống hành chính phủ huyện cũ thời nhà Nguyễn và tên gọi tỉnh Định Tường và đặt ra các hạt Thanh tra. Lúc bấy giờ, hạt Thanh tra Kiến Tường được thành lập trên địa bàn huyện Kiến Phong thuộc phủ Kiến Tường, tỉnh Định Tường cũ.
Vào các ngày 20,22 và 24 tháng 6 năm 1867, Pháp vi phạm hòa ước 1862, chiếm 3 tỉnh miền Tây là Vĩnh Long, An Giang và Hà Tiên. Lúc này, thực dân Pháp cũng xóa bỏ tên gọi tỉnh An Giang cùng hệ thống hành chính phủ huyện cũ thời nhà Nguyễn ở khu vực này, đồng thời cũng đặt ra các hạt Thanh tra. Ngày 16/08/1867, Pháp lập hạt Thanh tra Sa Đéc, là 1 trong 24 hạt thanh tra trên toàn cõi Nam Kỳ.
Ngày 04/12/1867, huyện Phong Phú được tách ra để lập hạt Thanh tra mới. Thống đốc Nam Kỳ là Bonard ngày 1/1/1868, quyết định sáp nhập huyện Phong Phú với vùng Bãi Sào (Sóc Trăng) ập Toà Bố tại Sa Đéc,lập thành quận đặt dưới sự cai trị của người Pháp. Hạt Sa Đéc (phủ Tân Thành) đặt lỵ sở tại Sa Đéc gồm có 3 huyện: An Xuyên Vĩnh An và Phong Phú.
Ngày 20/9/1870, hạt Thanh tra Cần Lố bị giải thể, đưa hai tổng Phong Hòa và Phong Phú vào hạt Thanh Tra Cái Bè, đưa tổng Phong Thạnh qua hạt Thanh tra Sa Đéc. Ngày 5/6/1871, giải thể hạt Thanh tra Cái Bè nhập vào địa bàn hạt Thanh tra Mỹ Tho. Địa bàn tổng Phong Thạnh cũng được chia cho 3 hạt thanh tra Châu Đốc, Long Xuyên và Sa Đéc.
Hạt Sa Đéc nhận thêm hạt Cần Thơ vừa bị giải thể ngày 05/06/1871.
Hạt Thanh tra Sa Đéc đổi thành hạt tham biện Sa Đéc ngày 05/01/1876, các thôn đổi thành làng. Sa Đéc trở thành một hạt tham biện (arrondissement) thuộc khu vực hành chính (circonscription) Vĩnh Long do thực dân Pháp đặt ra.Trong giai đoạn 1876-1899 Địa hạt Sa Đéc không còn chia cấp huyện nữa mà trực tiếp quản lý từ cấp tổng trở xuống. Hạt Sa Đéc lúc này bao gồm 9 tổng: An Mỹ, An Hội,An Thới, An Trung, An Phong, An Tịnh, Phong Nẫm, An Thạnh,Phong Thạnh.
Giai đoạn 1945-1954
Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam bộ chủ trương bỏ cấp tổng, bỏ đơn vị làng, thống nhất gọi là xã,bỏ danh xưng quận, gọi thay thế bằng huyện. Tỉnh Sa Đéc, tỉnh Long Xuyên và tỉnh Châu Đốc nằm trong danh sách 21 tỉnh ở Nam Bộ. Chính quyền Việt Nam Cộng hòa lúc này cũng thống nhất dùng danh xưng là xã, tuy nhiên vẫn gọi là quận cho đến năm 1975. Chính quyền Việt Minh cũng cho tách đất làng Tân Vĩnh Hòa và các vùng lân cậnthành lập thị xã Sa Đéc trực thuộc tỉnh Sa Đéc.
Chính phủ lâm thời Cộng hòa Nam Kỳ tự trị thân Pháp ngày 19/5/1947 quyết định tách đất quận Thốt Nốt để lập thêm quận Lấp Vò cùng thuộc tỉnh Long Xuyên. Ngày 14/5/1949, tỉnh Sa Đéc nhận thêm quận Lấp Vò từ tỉnh Long Xuyên.
Ngày 12/9/1947, Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Bộ (chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa)theo chỉ thị số 50/CT thành lập các tỉnh mới có tên là Long Châu Tiền và Long Châu Hậu. Ngày 14/5/1949, huyện Lấp Vò được trả về tỉnh Sa Đéc.Huyện Tân Châu của tỉnh Long Châu Tiền chia thành 2 huyện mới là Tân Châu và Phú Châu.
Tháng 6/1951, tỉnh Long Châu Tiền hợp nhất với tỉnh Sa Đéc thành tỉnh Long Châu Sa.
Tỉnh Sa Đéc, tỉnh Long Xuyên và tỉnh Châu Đốc đến cuối năm 1954, đều được chính quyền Việt Minh tái lập trở lại.
Giai đoạn 1956-1976
Ngày 17/2/1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa ban hành Sắc lệnh 22-NV thành lập tỉnh Phong Thạnh bao gồm đất đai của quận quận Hồng Ngự thuộc tỉnh Châu Đốc, quận Cao Lãnh thuộc tỉnh Sa Đéc,tổng Phong Thạnh Thượng thuộc quận Chợ Mới, tỉnh Long Xuyên và một phần nhỏ đất đai thuộc quận Cái Bè, tỉnh Mỹ Tho trước đó.
Đến ngày 22/10/1956,Sắc lệnh 143-NV của tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm được ban hành để " thay đổi địa giới và tên Đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn cùng các tỉnh và tỉnh lỵ tại Việt Nam".Tỉnh Phong Thạnh lúc này được đổi tên thành tỉnh Kiến Phong, còn toàn bộ phần còn lại tỉnh Sa Đéc bị giải thể, sáp nhập vào địa bàn tỉnh Vĩnh Long.
Ngày 30/4/1975 chính quyền Việt Nam Cộng hòa sụp đổ. Địa bàn tỉnh Sa Đéc vừa bị giải thể tương ứng với quận Sa Đéc và quận Lấp Vò cùng thuộc tỉnh Vĩnh Long. Theo Nghị định số 308-BNV/NC/NĐ của Bộ trưởng Bộ Nội vụ Việt Nam Cộng hòa,Ngày 8/10/1957, quận Sa Đéc và quận Lấp Vò cùng trực thuộc tỉnh Vĩnh Long. Lúc này,quận lỵ quận Sa Đéclà xã Tân Vĩnh Hòa.
Chính quyền Việt Nam Cộng hòa ký Sắc lệnh số 162-SL/ĐUHC ngày 24/09/1966,quyết định tái lập tỉnh Sa Đéc. Tỉnh Sa Đéc mới tách ra từ tỉnh Vĩnh Long, chỉ gồm phần đất nằm giữa hai con sông Tiền Giang và Hậu Giang.
Chính quyền Cách mạng
Cuối năm 1956, chính quyền Cách mạng thành lập cũng tỉnh Kiến Phong, đến giữa năm 1957 giải thể và sáp nhập phần còn lại của tỉnh Sa Đéc vào tỉnh Vĩnh Long. Chính quyền Cách mạng cũng giải thể và sáp nhập tỉnh Sa Đéc vào tỉnh Vĩnh Long năm 1957..
Tháng 8/1974, Trung ương Cục miền Nam quyết định giải thể các tỉnh Kiến Phong và An Giang để tái lập các tỉnh Long Châu Tiền và tỉnh Sa Đéc.chính quyền quân quản Cộng hòa miền Nam Việt Nam ngày 30/ 04/1975,ban đầu vẫn duy trì tỉnh Sa Đéc và tỉnh Long Châu Tiền như trước đó cho đến đầu năm 1976. Chính quyền Cách mạng cũng bỏ danh xưng "quận" có từ thời Pháp thuộc và lấy danh xưng "huyện"
Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 245-NQ/TW ngày 20 /9/1975, về việc bỏ khu, hợp tỉnh trong toàn quốc. Theo Nghị quyết này, tỉnh Long Châu Tiền, tỉnh Sa Đéc và tỉnh Kiến Tường sẽ hợp nhất lại thành một tỉnh, tên gọi tỉnh mới cùng với nơi đặt tỉnh lỵ sẽ do địa phương đề nghị lên.
Bộ Chính trị lại ra Nghị quyết số 19/NQ ngày 20/12/1975, điều chỉnh lại việc hợp nhất tỉnh ở miền Nam Việt Nam cho sát với tình hình thực tế.Theo đó tỉnh Sa Đéc và tỉnh Kiến Phong cũ thời Việt Nam Cộng hòa được tiến hành hợp nhất lại thành một tỉnh.
Từ năm 1976 đến nay
Tháng 2/1976, Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam quyết định thành lập dựa trên việc hợp nhất tỉnh Kiến Phong và tỉnh Sa Đéc.
Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 4-CP ngày 05/01/1981 chia huyện Cao Lãnh thành hai huyện lấy tên là huyện Cao Lãnh và huyện Tháp Mười. Chính phủ cũng đổi tên huyện Lấp Vò thành huyện Thạnh Hưng thuộc tỉnh Đồng Tháp.
Hội đồng Bộ trưởng Nhà nước Việt Nam ban hành Quyết định số 13-HĐBT ngày23/ 02/1983 điều chỉnh địa giới hành chánh một số huyện của tỉnh Đồng Tháp. Trong đó, chia huyện Tam Nông thành hai huyện lấy tên là huyện Tam Nông và huyện Thanh Bình. Đồng thời,tách thị trấn Cao Lãnh và các xã Hòa An, Mỹ Trà, Mỹ Tân của huyện Cao Lãnh thành lập thị xã Cao Lãnh trên cơ sở.
Hội đồng Bộ trưởng Nhà nước Việt Nam ban hành Quyết định số 41-HĐBT ngày 22/04/1989,chia huyện Hồng Ngự thành hai huyện lấy tên là huyện Hồng Ngự và huyện Tân Hồng.
Hội đồng Bộ trưởng Nhà nước Việt Nam tiếp tục ban hành Quyết định số 77-HĐBT ngày 27/ 06/1989,chia huyện Thạnh Hưng thành hai huyện lấy tên là huyện Thạnh Hưng và huyện Lai Vung. Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 36-CP ngày 29/04/1994,về việc di chuyển tỉnh lỵ tỉnh Đồng Tháp từ thị xã Sa Đéc về thị xã Cao Lãnh. Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 81-CP ngày 06/12/1996,về việc đổi tên huyện Thạnh Hưng thuộc tỉnh Đồng Tháp thành huyện Lấp Vò.
Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 10/2007/NĐ-CP ngày 16/1/2007,về việc thành lập THÀNH PHỐ CAO LÃNH thuộc tỉnh Đồng Tháp.
Ngày 23/12/ 2008, Chính phủ Việt Nam điều chỉnh địa giới hành chính huyện Hồng Ngự để thành lập thị xã Hồng Ngự, thành lập phường thuộc thị xã Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp.
Ngày 14/10/2013,Nghị quyết số 113/NQ-CP chính phủ Việt Nam ban hành thành lập THÀNH PHỐ SA ĐÉC thuộc tỉnh Đồng Tháp trên cơ sở toàn bộ 5.981 ha diện tích tự nhiên, 152.237 nhân khẩu và 09 đơn vị hành chính cấp xã của thị xã Sa Đéc.

Địa điểm du lịch

Khu Di tích Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc
Vườn quốc gia Tràm chim - Tam Nông
Khu du lịch sinh thái Gáo Giồng
Làng hoa kiểng Sa Đéc
Khu di tích Xẻo Quýt
Khu di tích Gò Tháp
Vườn cây trái Đồng Tháp
Chợ chiếu Định Yên
Chùa Kiến An Cung
Nhà Cổ Huỳnh Thuỷ Lê

Lễ hội truyền thống

Lễ hội Gò Tháp được tổ chức hằng năm vào tháng 3 và tháng 11 âm lịch. Lễ tưởng niệm bà Chúa Xứ từ 14-sáng 16/3 là tương truyền bà là người có công lao khai phá, tạo dựng và phát triển vùng đất Tháp Mười..
Hội đình Định Yên Hỗi diễn rav ào các ngày 16,17 tháng 4 và 15,16 tháng 11 âm lịch, lễ cúng đình rất long trọng để tưởng nhớ ông Phạm Văn An và những người có công khai hoang, lập nên làng xã. Lễ hội có đầy đủ những nghi thức truyền thống của một hội cúng đình như : đội kỵ mã, đội lân, đội lính hầu, học trò lễ, chiêng, trống, nhạc, lễ...
Hội đình Tân Phú Trung diễn ra vào 16 - 17/4 âm lịch. Tưởng niệm những người có công lập làng và cầu cho dân khang vật thịnh.

Đặc sản

Lẩu cá linh bông điên điển
Hủ tiếu Sa Đéc
Ếch đồng
Chuột quay lu Cao Lãnh
Bông súng mắm kho
Tắc kè xào lăn
Lẩu riêu cua đồng
Cơm gói lá sen