Xã Đặng Xá, Huyện Gia Lâm, Thành phố Hà Nội

Đặng Xá là 1 xã của huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội, nước Việt Nam.
- Diện tích đất tự nhiên: 587 ha
- Tổng số dân: 9961 người (2012)
Xã có 10 thôn ở liền kề dọc 2 bên đường Ỷ Lan từ ngã ba Sủi đến Dốc Lời. Phía tây bắc đường Ỷ Lan có các thôn Kim Âu (còn gọi là làng Âu), Thôn An Đà (còn gọi là kẻ Già), tiếp đến thôn Cự Đà (có tên nôm là làng Gồm), thôn Đặng ( còn gọi là kẻ Đặng) và thôn Lở (còn gọi là thôn Lễ). Phía đông nam đường Ỷ Lan từ đê sông Đuống xuống có thôn Lời ( còn gọi là thôn Lê), thôn Đổng Xuyên ( tên nôm gọi là Gióng Mốt hay kẻ Gióng), thôn Hoàng Long, thôn Viên Ngoại (còn gọi là kẻ Ngoài) và thôn Nhân Lễ ( tên nôm gọi là thôn Lợ).
Vị trí địa lý
Xã Đặng Xá nằm ở bờ nam sông Đuống. Phía tây bắc giáp với xã Cổ Bi; phía đông bắc giáp đê sông Đuống; phía đông nam giáp với xã Phú Thị; phía tây nam giáp TT Trâu Quỳ.
Lịch sử
Thế kỷ XVIII, xác định một phần đất Đặng Xá là vùng đất Đế Vương, Chúa Trịnh đã cho xây hành cung Cổ Bi và dự định dời đô từ Thăng Long về Cổ Bi.
Trong thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc, xã Đặng Xá đã có nhiều đóng góp cả về sức người và sức của.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, tại Đặng Xá có hàng chục cơ sở cách mạng bí mật. Lực lượng du kích ở đây đã phối hợp với bộ đội chủ lực và du kích trong vùng phá vỡ âm mưu lập tề và các trận càn của địch.Trong thời kỳ này, nhân dân Đặng xá đã nộp gần 8 vạn đồng tiền Đông dương thuế ruộng đất cho kháng chiến, đã mua 3 vạn đồng Đông dương công phiếu kháng chiến. Trên 50 thanh niên tình nguyện đi bộ đội và thanh niên xung phong, có 445 người đi dân công phục vụ chiến dịch Biên giới.
Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ và bảo vệ Tổ Quốc xã Đặng Xá thực hiện tốt khẩu hiệu “Thóc không thiếu một cân. Quân không thiếu một người” và phong trào “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”. Lớp lớp thanh niên Đặng Xá hăng hái lên đường đánh giặc. Có thanh niên khi đi khám NVQS không đủ cân đã dấu thêm vật nặng vào người để được trúng tuyển. Có nhiều thanh niên đang học Đại học, là con duy nhất của liệt sỹ, người trung niên cũng xung phong vào bộ đội. Trong đó có nhiều người trở thành cán bộ cao cấp của quân đội, như Đ/c Bùi Phùng ( thôn Lời) Ủy viên TW Đảng, Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh và nhiều phần thưởng cao quý khác. Đó là đ/c Nguyễn Xuân Hòe- Thiếu tướng-đã được tặng thưởng Huân chương quân công hạng nhì….Xã có 8 bà mẹ được phong tặng và truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt nam Anh hùng và 124 liệt sỹ.
Kinh tế - Đời sống xã hội
Đặng Xá nằm trong vùng đồng bằng Bắc Bộ, liền kề vùng Trung tâm châu thổ sông Hồng nên có nét đặc trưng vùng “ Tam giác “ sông Hồng, sông Đuống địa hình bằng phẳng, phù xa các con sông thường xuyên bồi đắp nên đất đai màu mỡ, thuận tiện trong tưới tiêu có thế mạnh trong phát triển nghề nông.
Những năm trước đây, trên địa bàn Đặng Xá ngoài các cây trồng chủ lực là lúa, ngô, rau, nhiều thôn trong xã còn phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm ( chủ yếu ở thôn Đổng Xuyên). Có thời điểm diện tích cây dâu ở Đặng xá lên tới 100 mẫu.
Những năm gần đây, thực hiện chương trình chuyển dịch cơ cấu cây trồng, xã Đặng Xá đã mở hàng chục lớp tập huấn chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật về giống vào sản xuất. Qua đó đã vận động hầu hết các nông hộ có tổng số diện tích theo km2 đất bãi chuyển hầu hết diện tích trồng ngô sang trồng rau theo quy trình an toàn, trồng chuối và các cây ăn quả có giá trị.
Hiện nay thế mạnh của người dân địa phương là sản xuất rau theo tiêu chuẩn an toàn và ViệtGAP. Thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp của địa phương ngày càng mở rộng, Trước đây thị trường chủ yếu là các chợ đầu mối, các bếp ăn tập thể. Nay mạng lưới tiêu thụ đã có ở nhiều tỉnh thành, các siêu thị, nhà hàng, khách sạn cao cấp.
Ngoài thế mạnh về nghề nông, nghề thủ công ở Đặng xá cũng phát triển sớm. Đó là nghề đúc lưỡi cầy gang ở thôn Nhân Lễ mà trong vùng quen gọi là cày Lợ nức tiếng cả vùng. Đó là nghề thợ xây (hay còn gọi là thợ Ngõa) ở thôn Lở phát triển mạnh. Bàn tay tài hoa của người thợ nề thôn Lở đã xây dựng được nhiều công trình có tiếng ở cả thành thị và nông thôn, nhất là các công trình đòi hỏi sự cầu kỳ về kiểu dáng, kỹ thuật, độ bền vững cao như đình, chùa, hội trường, công sở, trường học…
Hoạt động kinh doanh, dịch vụ, thương mại, vận chuyển trên địa bàn những năm gần đây phát triển khá sôi động đã góp phần tích cực vào việc giải quyết việc làm và thu nhập cho nhiều lao động nông thôn.
Nhờ từng bước thực hiện có hiệu quả chương trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cây trồng vật nuôi trong sản xuất nông nghiệp, kinh tế trên địa bàn đạt tốc độ tăng trưởng khá. Năm 2011, bình quân thu nhập đầu người đạt 14,4 triệu đồng.
Hiện tại các công trình điện, đường trường trạm ở Đặng xá được xây dựng theo tiêu chí NTM, các trường THCS, Tiểu học, Trạm y tế đã đạt chuẩn Quốc gia.
Hiện Đảng bộ xã Đặng xá có 320 đảng viên sinh hoạt tại 16 chi bộ, năm 2011, có 15/16 chi bộ đạt TSVM, Đảng bộ nhiều năm liên tục được công nhận là tổ chức cơ sở đảng TSVM.
Các đoàn thể quần chúng hoạt động khá đồng đều, có chất lượng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, trong đó hội LHPN hoạt động xuất sắc, có nhiều sáng tạo thường được Hội LHPN huyện chọn làm điểm thực hiện nhiều đề án, dự án, phong trào lớn của huyện hội.
Di tích lịch sử
Từ xa xưa, Đặng Xá đã có dòng sông Nghĩa Giang hiền hòa bồi đắp phù sa cho cây trồng quanh năm xanh tốt nên tổ tiên người việt cổ có mặt ở nơi đây ngay từ buổi đầu dựng nước. Truyền thuyết về cậu bé làng Gióng phát tích từ Đổng Xuyên- Gióng Mốt đánh giặc Ân thời Hùng Vương thứ 6 đã trở thành truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
Cũng giống như nhiều làng việt cổ trên địa bàn huyện, đời sống văn hóa của người dân địa phương mang đậm dấu ấn của nền văn minh lúa nước (hay còn gọi là văn minh đình làng) các thôn làng của xã Đặng xá đều có hệ thống đình - chùa được xây dựng từ lâu đời để đáp ứng yêu cầu sinh hoạt tín ngưỡng và văn hóa tâm linh của người dân địa phương.
Đình làng Đổng Xuyên thờ Thần Hoàng Hoài đạo vương Nguyễn Nộn - một vị tướng giỏi thời Lý và thờ Thánh Mẫu - người đã sinh thành và giáo dưỡng Phù Đổng Thiên Vương.
Đình làng Hoàng Long thờ Nhị vị Thành hoàng Ất Sơn Quý Minh và Viễn Sơn Linh Thánh - là 2 tướng giỏi từ thời Hùng Vương thứ 18.
Đình An Đà, Cự Đà thờ Thành Hoàng quận Công Vĩnh An - một vị tướng từ thời Hùng Vương thứ 6 đã có công giúp đỡ và hướng dẫn nhân dân 2 thôn làm nghề nông.
Đình thôn Lở thờ Thành Hoàng Làng là Hoàng Tử Nhật Trung (con trai thứ 2 của vua Lý Thái Tông) và thờ một cung phi người làng Lở thời Trần Thái Tông (là người có công giúp dân làng xây chùa và khế ước của thôn).
Đình làng thôn Lời thờ Đoàn Thượng- một tướng giỏi của triều Lý.
Đình làng thôn Kim Âu thờ Linh lang Đại Vương (tên thật là Huệ Võ Vương Quốc Chẩn - là con trai thứ 2 của vua Trần Nhân Tông).
Thành Hoàng được thờ tại đình làng Viên Ngoại là Ả là công chúa Quỳnh Châu con vua Trần Anh Tông.
Đình thôn Đặng thờ vọng Thiên Thần Độc cước.