Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội

Hà Đông là một quận thuộc thủ đô Hà Nội, cách trung tâm Hà Nội 10 km về phía Tây Nam.Hà Đông có diện tích tự nhiên 4.833,7 ha và 17 đơn vị hành chính phường. Hà Đông là nơi đặt trụ sở một số cơ quan hành chính cấp thành phố của thủ đô Hà Nội. Hà Đông vốn là một vùng đất giàu truyền thống văn hóa và hiện nay là một trong những địa phương có tốc độ phát triển nhanh nhất của Hà Nội.

Các số điện thoại quan trọng

UBND Quận Hà Đông: 04 3382 5587

Vị trí địa lý

Quận Hà Đông có toạ độ địa lý 20°58′17″ vĩ độ Bắc, 105°47′01″ kinh Đông.
Phía Bắc quận Hà Đông giáp huyện Hoài Đức và huyện Từ Liêm ; Phía Nam Quận Hà Đông giáp huyện Thanh Oai và huyện Chương Mỹ; Phía Đông quận Hà Đông giáp quận Thanh Xuân và huyện Thanh Trì; Phía Tây giáp huyện Hoài Đức và huyện Quốc Oai.
Hà Đông nằm giữa giao điểm của Quốc lộ 6 từ Hà Nội đi Hòa Bình và quốc lộ 70A. Hà Đông cũng là nơi khởi đầu của quốc lộ 21B, nối trung tâm Hà Nội với các huyện phía nam của Thủ đô và tỉnh Hà Nam, tỉnh Ninh Bình. Trên địa bàn quận có sông Đáy, sông Nhuệ và kênh La Khê chảy qua.

Lịch sử

Ngày 6/12/1904 Hà Đông chính thức được thành lập,khi Toàn quyền Đông Dương đổi tỉnh Cầu Đơ thành tỉnh Hà Đông và lấy tỉnh lỵ là Hà Đông.
Quá trình hình thành tên gọi Hà Đông
Vua Minh Mệnh thống nhất tên gọi đơn vị hành chính theo tỉnh thay vì đơn vị trấn, năm 1831, đã điều chỉnh ranh giới hành chính, tỉnh Hà Đông lúc bấy giờ nằm trong tỉnh Hà Nội. Hà Nội bao gồm 4 phủ và 16 huyện.
Ngày 19/7/1888 nhà Nguyễn nhượng đất kinh thành Thăng Long xưa và phần lớn diện tích đất 2 huyện Vĩnh Thuận và Thọ Xương, để xây dựng TP Hà Nội để làm thủ của Pháp của toàn xứ Đông Dương.
Nghị định của Toàn quyền Đông Dương ngày 3/5 /1902, đổi tỉnh Hà Nội thành tỉnh Cầu Đơ, lấy Cầu Đơ làm tỉnh lỵ. Tỉnh Cầu Đơ từ đây, mới thực sự tách khỏi tỉnh Hà Nội.
Toàn quyền Đông Dương ngày 6/12/1904, ra Nghị định đổi tỉnh Cầu Đơ thành tỉnh Hà Đông và cái tên Hà Đông bắt đầu xuất hiện từ thời điểm đó.
Chuẩn bị cho kháng chiến chống Pháp, vào cuối năm 1946 - địa bàn Thị xã được mở rộng thêm 10 làng xung quanh: Hà Trì, Cầu Đơ, Mỗ Lao, Văn Quán, Văn Phú, Vạn Phúc,La Khê, Văn La,Triều Khúc, Phùng Khoang.
Thị xã Hà Đông Từ 2/3/1947, nằm trong vùng chiếm đóng của thực dân Pháp (đến 6/10/1954).
Tháng 5/1949, trước yêu cầu kháng chiến, thị xã Hà Đông được tái lập, bao gồm cả 4 xã ngoại thị (17 thôn). Đó là: Tân Triều (gồm:Yên Phúc, Văn Quán, Yên Xá, Xa La, Triều Khúc); Kiến Hưng ( Đa Sỹ, Hà Trì, Mậu Lương); Văn Khê (Văn Phú,Cầu Đơ,La Khê, Văn La); Cương Kiên ( Vạn Phúc, Mỗ Lao,Trung Văn, Ngọc Trục, Phùng Khoang). Thôn Xa La (Tân Triều) đầu năm 1950, được sáp nhập vào xã Kiến Hưng.
Thị xã Hà Đông ngày 6/10/1954, được giải phóng. Từ tháng 4/1955, ngoại thị chỉ còn lại 5 thôn, lập thành 3 xã. Sau cải cách ruộng đất, tháng 7/1956, thôn Ngọc Trục được sáp nhập trở lại, cùng với Vạn Phúc hợp thành xã Vạn Ngọc. Từ tháng 6/1961, hai khu Yên Phúc và Xa La (Thanh Trì) sáp nhập trở lại Thị xã, khu Ngọc Trục về Hà Nội (Quyết định số 70- CP ngày 17/5/1961 của Hội đồng Chính phủ). Địa bàn Thị xã gồm 10 khu (nội thị 3, ngoại thị 7); diện tích tự nhiên là 8,7 km2.
Thị xã Hà Đông là tỉnh lỵ tỉnh Hà Sơn Bình từ tháng 3/1976, (tỉnh Hà Tây và tỉnh Hoà Bình sáp nhập- Thực hiện Quyết định của Quốc hội khoá V, kỳ họp thứ 2, ngày 27/12/1975).
Thị xã Hà Đông từ 1/10/1991,là tỉnh lỵ của tỉnh Hà Tây (Quyết định của Quốc hội khoá VIII, kỳ họp thứ 9, ngày 12/8/1991 chia tỉnh Hà Sơn Bình thành 2 tỉnh cũ: Hà Tây và Hoà Bình).
Thành lập các phường từ ngày 1/11/2003: Vạn Phúc và Hà Cầu và(trên cơ sở xã Vạn Phúc và xã Hà Cầu).
Từ ngày 1/3/2006, các xã Dương Nội (Hoài Đức), Biên Giang (Bao gồm cả thôn Phượng Bãi -xã Phụng Châu, Chương Mỹ), và Đồng Mai (Thanh Oai) được sáp nhập vào Thị xã Hà Đông. Thị xã gồm 7 phường và 8 xã là: Quang Trung,Yết Kiêu,Văn Mỗ, Nguyễn Trãi, Hà Cầu, Phúc La, Vạn Phúc, 8 xã là: Kiến Hưng, Văn Khê, Phú Lương,Yên Nghĩa,Biên Giang, Phú Lãm,Dương Nội, Đồng Mai.
Có tất cả là 7 lần điều chỉnh địa giới hành chính ở Hà Đông. Trong đó có 5 lần đầu nhằm đáp ứng yêu cầu kháng chiến (chống Pháp và chống Mỹ) và 2 lần gần đây nhằm đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước.
Thị xã Hà Đông t ừ ngày 4/4/2006, là đô thị loại III. Chính Phủ ra Nghị định số 155/CP/2006 Ngày 27/12/2006, về việc thành lập thành phố Hà Đông thuộc tỉnh Hà Tây Nghị định có hiệu lực từ ngày 19/1/2007.
Nghị quyết 19/2009/QH12 của Quốc hội ngày 8/5/2009, đã điều chỉnh tên gọi của Thành phố Hà Đông thành quận Hà Đông với toàn bộ diện tích và dân số tự nhiên của Thành phố Hà Đông.
Như vậy, qua 8 lần tách, nhập, đổi tên địa giới hành chính, trải qua hơn 100 năm hình thành và phát triển, trải qua những thăng trầm của lịch sử, Hà Đông vẫn luôn có vị trí lý tưởng trong quá trình xây dựng và phát triển của đất nước.

Kinh tế

Tỷ trọng công nghiệp xây dựng của quận Hà Đông chiếm 53,5%, thương mại-dịch vụ-du lịch chiếm 45,5%, nông nghiệp chỉ còn 1,0%, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 17,7% trong 3 năm (2005-2008)
Hà Đông có nhiều khu đô thị mới: Mỗ Lao, Văn Quán,Văn Phú, Xa La, Dương Nội, dự án đường trục phía nam Hà Nội,Lê Trọng Tấn,trục đô thị phía Bắc,… các trường đại học, các bệnh viện quốc tế với số vốn huy động đầu tư hàng chục tỷ đôla.

Truyền thống văn hóa-Lễ hội

Hà Đông từ lâu đã được coi là vùng đất gắn liền với truyền thống đấu tranh giữ nước và truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc Việt Nam. Hà Đông sau khi hợp nhất, trở thành quận có diện tích lớn thứ hai của Hà Nội. Hà Đông cũng là vùng đất có các di tích lịch sử-văn hóa lớn cùng với 47 lế hội mang đậm nét văn hóa truyền thống làng quê của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Hà Đông trước kia gọi là “tứ quý danh hương”, nên Hà Đông xuất hiện nhiều bậc hiền tài, thi cử đỗ đạt đại khoa thời phong kiến. Hà Đông có nhiều nhà thơ, nhà văn, nhà quân sự lỗi lạc thời hiện đại. Làng La Khê nổi tiếng với truyền thống văn vật: thời phong kiến có 9 người đỗ Tiến sỹ. Làng khoa bảng Đa Sỹ- làng quê giỏi nghề, hiếu học. Đa Sỹ dưới thời phong kiến, có 11 Tiến sỹ, làng còn nổi tiếng với những bài thuốc nam do Thành hoàng làng là Danh nhân văn hóa Hoàng Đôn Hòa sử dụng, cứu chữa cho nhân dân. Hà Đông có các nhân vật nổi tiếng như: doanh nhân Bạch Thái Bưởi, Đại tướng Lê Trọng Tấn, nữ thi sỹ Xuân Quỳnh…
Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc có tuổi đời hơn 1000 năm, nơi đây còn được biết đến với nhiều làng nghề truyền thống như: mộc Thượng Mạo, The La Khê, rèn Đa Sĩ…
Toàn quận Hà Đông có 190 di tích với 43 chùa, 58 đình, 26 miếu, 55 nhà thờ họ,1 phủ, 7 đền, 2 nhà lưu niệm Bác Hồ. Hà Đông có nhiều di tích lịch sử - văn hóa nổi tiếng như: chùa và Bia Bà (La Khê)Đình; Lâm dương quán, Đình Cầu Đơ; Đình và Chùa La Cả (Dương Nội);Đình và Chùa Hà Trì (Hà Cầu); Miếu Đa Sỹ (Kiến Hưng); Đình và Chùa Văn Quán; Văn Phú (phường Phú La), Nhà lưu niệm Bác Hồ tại phường Vạn Phúc và Bảo tàng cách mạng Đường Hồ Chí Minh (phường Yên Nghĩa)… Hà Đông còn có hệ thống nhà thờ dòng họ và đền Độc Cước trong hệ thống nhà thờ họ. Đáng chú ý có Nhà thờ quận công Trần Trân, nhà thờ họ Ngô (La Khê), đã được xếp hạng di tích-lịch sử.

Các làng nghề nổi tiếng

Làng Vạn Phúc
Làng Vạn Phúc xưa là làng Việt cổ (Nhất thôn, nhất xã) có nghề dệt lụa nổi tiếng từ hơn 1000 năm nay .Vạn Phúc (nay đổi thành phường Vạn Phúc) nằm ở phía bắc của Hà Đông.
Làng Đa Sĩ
Làng Đa Sĩ nằm ở phía nam trung tâm quận. Làng Đa Sĩ là làng cổ có nghề rèn nổi tiếng và là một làng có truyền thống hiếu học. Làng Đa Sĩ dưới triều đại phong kiến là làng có nhiều người thi đỗ đạt cao. Vì có nhiều người đỗ tiến sĩ trong các triều đại phong kiến, làng có tên cổ là Huyền Khê được đổi thành Đa Sĩ

Làng La Khê

Làng La Khê là một trong 7 làng La thuộc tổng La trước đây. Làng từ xa xưa đã nổi tiếng là vùng đất dệt lụa tằm tơ. Làng được hình thành từ thế kỷ thứ 5, lúc đầu có tên là La Ninh, "La" là lụa, "Ninh" là sự thịnh vượng, lâu bền. Ðất làng do phù sa sông Hồng, sông Ðáy, sông Nhuệ bồi đắp nên, vì vậy rất màu mỡ, thích hợp cho nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ.

Làng nghề mộc Thượng Mạo

Xốm là tên nôm của tổng Xốm, nay là các làng Quảng Lãm, Thượng Mạo, Nhân Trạch, Văn Nội, Động Lãm… thuộc phường Phú Lương và Phú Lãm. Làng làm áo tơi thì gọi là Xốm Áo Tơi; Làng làm nón thì gọi là Xốm Nón…Nhân dân trong vùng có câu “Thợ Xốm, cốm Vòng” là do tổng Xốm có nhiều người giỏi thợ mộc, thợ nề, đặc biệt khéo léo trong việc xây dựng nhà cửa dân gian truyền thống.
UBND thành phố Hà Nội đã ban hành quyết định số 6846/QĐ-UBND ngày 30/12/2009, công nhận danh hiệu làng nghề truyền thống Hà Nội cho 16 làng nghề, trong đó quận Hà Đông có 01 làng nghề - làng nghề mộc truyền thống Thượng Mạo.

Các danh nhân

Ngô Duy Viên
Nguyễn Duy Nghi
Ngô Duy Trùng
Lê Đăng Cử
Hoàng Đôn Hòa
Trịnh Đôn Phác
Trần Khắc Minh
Hoàng Nghĩa Phú
Hoàng Du
Hoàng Tế Mỹ
Lê Trọng Dĩnh
Lê Hoàng Vĩ
Nguyễn Dy Quyết
Hoàng Trình Thanh
Nguyễn Tông
Lương Lê
Nguyễn Thước
Nguyễn Giác
Bạch Thái Bưởi
Lưu Hy
Nguyễn Trang
Nguyễn Vũ
Lê Trọng Tấn
Nguyễn Văn Hiệu: Nhà vật lý nổi tiếng của Việt Nam
Xuân Quỳnh
Hồ Phương