Huyện Than Uyên, Tỉnh Lai Châu

Than Uyên là một huyện của tỉnh Lai Châu.
Diện tích: 796,876 km²
Dân số: 57.470 người (2009)
Huyện Than Uyên bao gồm thị trấn Than Uyên và các xã: Mường Mít, Pha Mu, Mường Than, Hua Nà, Phúc Than, Mường Cang, Ta Gia, Tà Hừa, Mường Kim, Tà Mung, Khoen On và

Sdt quan trọng

UBND thị xã Lai Châu: 84 98 222 24 83
TTYT Than Uyên:(0215). 884144.
Bến xe thị xã Lai Châu: 0984.800.008-0912.13.12.15
TTTT và xúc tiến du lịch tỉnh Lai Châu: 0231.3794628
Khách sạn Khách sạn Hoàn Quân Than Uyên: 0231 3784163

Địa hình thời tiết

Phía Đông Than Uyên giáp với huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai và Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái.
- Phía Tây Than Uyên giáp với huyện Quỳnh Nhai tỉnh Sơn La.
- Phía Nam Than Uyên giáp với huyện Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái, huyện Mường La tỉnh Sơn La.
- Phía BắcThan Uyên giáp với huyện Tân Uyên tỉnh Lai Châu.
- Phía Đông Bắc Than Uyên giáp với huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai.
- Phía Đông Nam Than Uyên giáp với huyện Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái.
- Phía Tây Nam Than Uyên giáp với huyện Mường La tỉnh Sơn La.
Than Uyên nằm ở phía tây dãy núi Hoàng Liên Sơn, là một vùng đất lòng chảo được hình thành 3 khu vực rõ rệt:
- Khu vực phía Đông là sườn núi phía Tây của dải núi Phan Xi Păng, núi cao địa hình hiểm trở, độ dốc lớn.
- Khu vực phía Tây là đồi núi thấp thuộc dãy Pu San Cáp độ cao từ 600-1.800m.
- Khu vực giữa: Chạy dọc theo Quốc lộ 32 từ Phúc Than đến Khoen On, một thung lũng có cấu tạo là những đồi núi xen lẫn với những dải đồng bằng có độ cao từ 500–650 m so với mặt biển.
Khí hậu chia làm 2 mùa rõ rệt: Mùa khô và Mùa mưa. Lượng mưa trung bình 1.800-2.200 mm/năm, nhiệt độ trung bình 22-23oC, ẩm độ không khí trung bình 80%.

Lịch sử

Than Uyên là vùng đất phát triển lâu dài từ nền văn hóa Hòa Bình đến văn hóa Đông Sơn. Sang thời Lý, Than Uyên thuộc mường Tiến Châu Đăng; đời hậu Lê thuộc châu Chiêu Tấn, phủ An Tây trong thừa tuyên Hưng Hoá; đời Tự Đức triều Nguyễn, Than Uyên là lỵ sở châu Chiêu Tấn.
Thực dân Pháp đặt ra châu Than Uyên thuộc tỉnh Lai Châu ngày 28/6/1909. Châu Than Uyên lại sát nhập tỉnh Yên Bái ngày 20/2/1920.
Năm 1955 sau hoà bình lập lại huyện Than Uyên thuộc khu tự trị Thái-Mèo. Cuối năm 1962, thành lập tỉnh Nghĩa Lộ Than Uyên là huyện thuộc tỉnh Nghĩa Lộ, gồm thị trấn nông trường Tân Uyên và 16 xã: Mường Cang, Hua Nà, Mường Khoa, Hố Mít, Mường Mít, Khoen On, Nậm Cần, Ta Gia, Mường Kim, Pắc Ta, Mường Than, Tà Hừa, Nậm Sỏ, Pha Mu,Tà Mít, Thân Thuộc.
Than Uyên là một huyện của tỉnh Hoàng Liên Sơn ngày 3/1/1976. Từ tháng 10/1991 huyện thuộc tỉnh Lào Cai.
Hợp nhất 2 xã Hua Nà và Mường Cang tháng 2/1978 thành xã Nà Cang.
Thành lập thị trấn Than Uyên tháng 11/1991 gồm phần đất của các xã Nà Cang và Mường Than.
Quốc hội ra Nghị quyết tháng 11/2003 trong đó chia tỉnh Lai Châu thành tỉnh Lai Châu (mới) và tỉnh Điện Biên đồng thời chuyển huyện Than Uyên của tỉnh Lào Cai về tỉnh Lai Châu mới.
Thành lập các xã Phúc Than, Tà Mung, Phúc Khoa thuộc huyện Than Uyên tháng 12/2006. Huyện Than Uyên thời điểm này có 169.550 ha diện tích tự nhiên và 87.249 người.
Thành lập các xã Hua Nà Trung Đồng, Mường Cang và thị trấn Tân Uyên thuộc huyện Than Uyên tháng 4/2008.
Chuyển một phần diện tích và dân số của huyện Than Uyên tháng 10/2008 để thành lập huyện Tân Uyên. Huyện Than Uyên còn lại là 79.680,50 ha diện tích tự nhiên và 53.338 người.
Tháng 10/2011, điều chỉnh địa giới một số xã của huyện Than Uyên. Huyện Than Uyên thời điểm này có 79.680,5 ha diện tích tự nhiên và 57.837 người.
Ngày 14/10/2011 thực hiện Nghị định số 97/NQ-CP Của Chính phủ điều chỉnh địa giới hành chính các xã để thành lập xã, thị trấn thuộc các huyện: Sìn Hồ, Mường Tè, Than Uyên, tỉnh Lai Châu Huyện Than Uyên đã điều chỉnh địa giới xã Mường Mít, Pha Mu, Tà, hừa, và Mường Cang.

Kinh tế

Sông Nậm Mu chảy qua huyện với chiều dài 160 km, có độc dốc lớn là nguồn năng lượng vô tận cho việc phát triển thuỷ điện ở địa phương. Năm 2005, khởi công xây dựng 2 công trình thủy điện lớn trên sông là Bản Chát, công suất 220 MW và Huội quảng có công suất 520 MW.
Trên các nhánh sông cũng đã xây dựng các công trình thủy điện khác như Nậm Mở 3, Nậm Mở 2..Tại những nơi đây khi đóng dập thủy điện Huội quảng và thủy điện bản Chát, nước dâng gập đã tạo những hòn Đảo sơn phong cảnh tuyệt đẹp, đã có những tua du khách theo dọc bờ sông để tìm kiếm ngắn những bông hoa Đỗ Quyên tuyệt đẹp, hay thưởng thức món ăn địa phương, cùng người dân nơi đây đánh bắt thủy sản đây là nguồn Tài Nguyên phục vụ cho công tác du lịch của huyện của tỉnh nhà.
Diện tích đất nông nghiệp và đồng cỏ khá lớn gần 40.000 ha, nhất là cánh đồng Mường Than, lớn thư 3 vùng Tây Bắc có tiềm năng cho việc phát triển nông nghiệp nhất là trồng trọt cây lương thực, cây công nghiệp chè và chăn nuôi gia súc, trong đó trồng và sản xuất chè là kinh tế mũi nhọn của Than Uyên.
Than Uyên còn có nhiều tài nguyên, văn hoá giàu sắc thái địa phương.
Tại xã Phúc Than huyện Than Uyên là cái nôi của gió, Gió theo hướng Bắc-Nam. Nơi đây là nơi lý tưởng cho việc xây dựng nhà máy điện bằng năng lương sạch (Gió)

Văn hóa du lịch

Di tích đèo Khau Co nơi nghĩa quân Mường Lay, Mường Khoa ở địa phương chặn đánh bọn thực dân Pháp kịch liệt ngày 20/11/1886. Đây từng là nơi đóng quân của trung đoàn 2 mở đường 279 trong cuộc chiến tranh biên giới 1979. Từ đây có thể quan sát hầu hết cánh đồng Mường Than, là cánh đồng lớn thứ 3 của vùng tây bắc.
Bản Nà Khoảng (xã Mường Kim)-một trong những căn cứ du kích thời kỳ chống Pháp, tiểu phỉ những năm 1950-1951 góp phần giải phóng Than Uyên ngày 15/10/1952…Hang Che Bó (xã Mường Than (nay là xã Phúc Than - ngày nay đã bị đánh sập để khai thác đá)-một quần thể hang động nằm sâu trong lòng núi dài gần 7,5 km không chỉ có suối chảy trong vắt thú vị, mùa đông thì ấm áp, hè đến thì mát rượi với nhiều loại cá cảnh bơi lội tung tăng mà còn nhiều nhũ đá, tượng bụt kỳ ảo có giá trị thẩm mỹ.
Quần thể thắng cảnh Ta Gia có nhiều hang động đẹp.
Di tích đèo Khau Co nơi nghĩa quân Mường Lay, Mường
Bản Nà Khoảng (xã Mường Kim)có suối chảy trong vắt thú vị, mùa đông thì ấm áp, hè đến thì mát rượi với nhiều loại cá cảnh bơi lội tung tăng mà còn nhiều nhũ đá, tượng bụt kỳ ảo có giá trị thẩm mỹ.
Bản Lướt xã Mường Kim là một địa danh lịch sử của huyện, nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên tiền thân của Đảng bộ tỉnh Lai Châu ngày nay.
Đặc sản Lai Châu
Đặc sản xôi tím, Nộm rau dớn, Măng nộm Hoa Ban, Thịt treo gác bếp, Cá bống vùi gio, lợn cắp nách, Rêu đá,heo thui luộc, lam nhọ, thua nau, pa dính, gà luộc chấm chéo tắp, xôi trứng kiến và canh lá đắng, măng khô rừng Mường Tè, gạo nếp đen, Cá bống suối, mật ong rừng, hột chuối rừng, Sâu chít rừng Mường Tè, miến dong Tam Đường....