Huyện Hà Trung, Tỉnh Thanh Hóa

Hà Trung là một huyện miền núi nằm ở phía bắc tỉnh Thanh Hóa.

Vị trí địa lý

Hà Trung nằm bên sườn núi Tam Điệp, phía bắc giáp thị xã Bỉm Sơn, các huyện Yên Mô và thành phố Tam Điệp (Ninh Bình), phía nam giáp Hậu Lộc, phía tây giáp Thạch Thành và Vĩnh Lộc, phía đông giáp Nga Sơn.

Diện tích - Dân số

Diện tích: 244,0km2
Dân số: 117.900 người (2004)
Mật độ dân số: 483 người/km2
Bao gồm thị trấn Hà Trung và 25 xã: Hà Long, Hà Giang, Hà Tiến, Hà Bắc, Hà Tân, Hà Lĩnh, Hà Đông, Hà Sơn, Hà Vinh, Hà Yên, Hà Dương, Hà Vân, Hà Thanh, Hà Bình, Hà Lai, Hà Châu, Hà Ninh, Hà Thái, Hà Hải, Hà Phong, Hà Lân, Hà Phú, Hà Ngọc và Hà Toại.

Y tế

:
Bệnh viện Đa khoa huyện Hà Trung
Địa chỉ: Tiểu khu 5, Thị trấn, Thị trấn Hà Trung, Huyện Hà Trung, Tỉnh Thanh Hóa
Điện thoại: 0373836156

Giáo dục

Cả huyện có 3 trường trung học phổ thông.

Lịch sử

Huyện Hà Trung được hình thành từ rất sớm, là một trong những cái nôi của dân tộc Việt Nam: Thời thuộc Hán, là miền đất thuộc huyện Dư Phát. Thời Tam Quốc - Lưỡng Tấn - Nam Bắc triều, là miền đất thuộc huyện Kiến Sơ. Thời Tuỳ - Ðường, là miền đất thuộc huyện Nhật Nam và một phần thuộc huyện Sùng Bình. Thời Trần - Hồ, huyện Hà Trung thuộc châu ái, trấn Thanh Ðô; phần đất phía Bắc huyện Hà Trung ngày nay nằm trong huyện Tống Giang, thuộc châu ái. Thời thuộc Minh, là phần đất chủ yếu của huyện Tống Giang. Thời Lê, đổi Tống Giang thành Tống Sơn và đặt phủ Hà Trung gồm 4 huyện : Tống Sơn, Hoằng Hoá, Hậu Lộc, Nga Sơn. Trong đó, huyện Tống Sơn là huyện Hà Trung ngày nay. Thời Nguyễn, huyện Tống Sơn do phủ Hà Trung kiêm lý. Tống Sơn là đất xuất tích của triều Nguyễn. Năm Gia Long thứ 3, Tống Sơn được gọi là quý huyện, Gia Miêu được gọi là quý hương. Về sau, huyện Tống Sơn được đổi thành phủ Hà Trung.
Sau năm 1945, phủ Hà Trung được đổi thành huyện Hà Trung. Năm 1977, sáp nhập hai huyện Hà Trung và Nga Sơn thành huyện Trung Sơn. Năm 1982, lại tách thành hai huyện như trước đây và lấy lại tên huyện Hà Trung, tách một phần đất của huyện để thành lập thị xã Bỉm Sơn, trực thuộc tỉnh.

Di tích lịch sử

Quần thể lăng miếu triều Nguyễn,
Ly cung nhà Hồ,
Chùa Long Cảm: Chùa Long Cảm nằm ở núi Ốc Sơn thôn Trang Các, xã Hà Phong, huyện Hà Trung được xây dựng vào thời Lý Thái Tổ, sau sự kiện năm thuận tiên thứ 11 (1020) khi nhà vua đem quân đi chinh phục đất phương Nam
Đình Động Bồng: Đình Động Bồng, xã Hà Tiến, huyện Hà Trung được xây dựng vào đời Vua Gia Long thứ 10 (1812) là một trong những ngôi đình thời Nguyễn chiếm một vị trí quan trọng trong nền kiến trúc cổ xứ Thanh.
Đình Động Bồng – một công trình tiêu biểu cho thức kiến trúc thời Nguyễn – một phần quan trọng trong đồ án của nghệ nhân ngày xưa tạo nên, nhưng phần còn lại là do sức đóng góp của điêu khắc ở trên các mặt tiền, mặt hậu, đặc biệt là kiểu liên kết vì kèo điển hình trong một cảnh quan làng mạc, sông núi đã góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả bố trí không gian bên trong và kết cấu hình khối bên ngoài của công trình lên tầm cao về tư tưởng.
Đình Gia Miêu: Đình Gia Miêu thuộc làng Gia Miêu, xã Hà Long, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1806, cùng thời với việc xây dựng khu Lăng miếu Triệu Tường. Đây là một công trình kiến trúc gỗ với một mặt bằng xây dựng có diện tích 374,8m2.
Đền thờ Trần Hưng Đạo: Ở làng Thổ Khối, xã Hà Dương, huyện Hà Trung hiện nay vẫn còn khá nguyên vẹn đền thờ Đức thánh Trần (tức đền thờ Trần Hưng Đạo). Toàn bộ kiến trúc của ngôi đền còn lại hiện nay là kiến trúc Nguyễn. Theo tấm bia đá còn lại, chúng ta được biết chính xác là ngôi đền đã được trùng tu hoàn chỉnh vào năm Tự Đức thứ 3 (1850)
Đình Quan Chiêm: Ở làng Quan Chiêm (còn gọi là Kẻ Đản), thời Nguyễn thuộc tổng Trung Bạn, huyện Tống Sơn, phủ Hà Trung, nay là xã Hà Giang, huyện Hà Trung. Đình thờ thành hoàng là Tống Quốc Sư (Tống Lưu Công). Ông là một nhà địa lý người Tàu chạy sang đất Việt lánh nạn và lập aapsowr vùng đất Bản Đản – thuộc xã Hà Giang ngày nay.
Đệ Nhất Chính Cẩm Đới: Đệ nhất chính từ Cẩm Đới (tức đền thờ chính của Tô Hiến Thành) trước năm 1945 thuộc làng Cẩm Đới, tổng Trung Bạn, huyện Tống Sơn, phủ Hà Trung, còn hiện nay thuộc làng Chánh Lộc, xã Hà Giang, huyện Hà Trung.

Đặc sản

Ốc bươu hấp lá gừng
Mắm tép: Mắm tép của người làng Đình Trung ở Hà Yên, huyện Hà Trung xưa kia có mắm tép là thứ đặc sản tiến vua ngon nổi danh khắp chốn. Tép được bắt ở khúc sông Hoạt mới cho nước cốt thơm ngon, khi bắt về được ủ cả năm trời mới mang ra dùng. Người làng Đình Trung có bí quyết riêng để nước mắm rót ra có màu ánh vàng, sóng sánh như mật ong, thơm hương quyến rũ.
Mía đường,...