Huyện Ba Bể, Tỉnh Bắc Kạn

Ba Bể là một huyện thuộc tỉnh Bắc Kạn. Khi thuộc tỉnh Cao Bằng huyện được được thành lập ngày 6/11/1984. Tỉnh Bắc Kạn được tái lập từ tỉnh Bắc Thái. Ngày 1/1/1997, huyện Ba Bể được chuyển từ tỉnh Cao Bằng về tỉnh Bắc Kạn.
- Diện tích: 678 km²
- Dân số: 46.350 người (2009)

Các số điện thoại quan trọng

UBND huyện Ba Bể: 02813.507.819

Vị trí địa lý

Huyện Ba Bể nằm ở phía tây bắc tỉnh Bắc Kạn, phía bắc và đông bắc Ba Bể giáp huyện Pắc Nặm , phía tây Ba Bể giáp huyện Na Hang (Tuyên Quang), tây nam Ba Bể giáp huyện Chợ Đồn, phía nam là huyện Ngân Sơn và Bạch Thông ở phía đông.

Lịch sử

Huyện Ba Bể ngày nay thuộc đất huyện Vĩnh Thông thời Lý. Huyện nằm ở châu Bạch Thông thuộc phủ Thông Hoá thời Lê. Huyện lỵ của Ba bể là thị trấn Chợ Rã. Tên gọi Chợ Rã xuất hiện sớm trong lịch sử.
Tỉnh Thái Nguyên được thành lập vào năm Minh Mạng thứ 12 (1831), địa bàn Chợ Rã thuộc đất Thái Nguyên. Thực dân Pháp những năm từ 1884 đến 1888 lần lượt đem quân đánh chiếm các tỉnh Việt Bắc. Sau khi hoàn thành công cuộc chinh phục và bình định căn bản khu vực các tỉnh miền núi phía Bắc, để thống trị và bóc lột nhân dân các dân tộc miền núi đạt ý đồ của Pháp. Toàn quyền Đông Dương ngày 11/4/1900, ra nghị định tách một phần đất thuộc tỉnh Thái Nguyên thành lập tỉnh Bắc Kạn gồm 4 châu: Chợ Rã, Bạch Thông, Cảm Hoá (sau đổi thành Ngân Sơn) và Thông Hoá (sau đổi thành Na Rì) và .
Ngày 25/6/1901, thực dân Pháp sáp nhập địa giới tổng Yên Đĩnh, huyện Phú Lương (Thái Nguyên) vào châu Bạch Thông (Bắc Kạn). Đến ngày 08/6/1916, thực dân Pháp lại tách một số tổng thuộc châu Bạch Thông và châu Chợ Rã để thành lập châu Chợ Đồn. Trong sự phân chia địa giới trước năm 1901,địa phận Ba Bể có cả một số địa phương châu Chợ Đồn. Trong thời thuộc Pháp, châu Chợ Rã chiếm khoảng 115km2.
Phong trào Việt Minh được củng cố và mở rộng căn cứ ở Cao - Bắc - Lạng năm 1942, đồng thời mở con đường Nam tiến, các xã phía Đông Chợ Rã (Bành Trạch,Hà Hiệu, Phúc Lộc…) phát triển mạnh mẽ phong trào Việt Minh. Các đoàn Nam tiến và Tây tiến đều xuất phát từ Nguyên Bình tiến qua Chợ Rã năm 1943 xây dựng cơ sở Việt Minh trong đồng bào các dân tộc. Châu Chợ Rã là một địa phương của tỉnh Bắc Kạn sớm có phong trào Việt Minh rộng lớn trong đồng bào các dân tộc.
UBND lâm thời châu Chợ Rã được thành lập ngày 30/03/1945,, đây là chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên trong cao trào khởi nghĩa kháng Nhật cứu nước 1945.
Lực lượng vũ trang nhân dân các dân tộc châu Chợ Rã đã 3 lần đánh bại quân đội phát xít Nhật tấn công muốn chiếm lại Chợ Rã để chốt giữ sâu trong vùng giải phóng của ta từ tháng 4/1945 đến 20/8/1945.
Ba Bể cũng là một trong những huyện có cơ sở và phong trào cách mạng sớm trong thời kỳ vận động cách mạng Tháng Tám. Đây là huyện thành lập được chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên của tỉnh Bắc Kạn. Ba Bể đã đập tan các cuộc tiến công của phát xít Nhật vào vùng giải phóng, giữ vững chính quyền cách mạng, bảo vệ an toàn cuộc hành trình của lãnh tụ Hồ Chí Minh từ Cao Bằng qua Ba Bể về Tân Trào để chỉ đạo cuộc chuẩn bị tổng khởi nghĩa kịp thời cơ.
Trong suốt cuộc kháng chiến bùng nổ, Đảng bộ Ba Bể ra đời đã lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi công cuộc kháng chiến kiến quốc của Đảng, bảo vệ và giải phóng quê hương, đập tan các cuộc hành quân xâm lược của thực dân Pháp, góp phần vào giải phóng Bắc Kạn. Ba Bể đã thể hiện được vai trò là hậu phương kháng chiến vững chắc. Đảng bộ Ba Bể đã cùng nhân dân các dân tộc tiến hành cuộc vận động tiễu phỉ, củng cố chính quyền, đẩy mạnh sản xuất, phát triển văn hoá giáo dục, ra sức đóng góp sức người, sức của cho cuộc kháng chiến của dân tộc đi đến thắng lợi.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, lực lượng võ trang và nhân dân các dân tộc châu Chợ Rã đã góp phần đánh bại quân Pháp tiến công căn cứ địa Việt Bắc, bảo vệ các cơ quan Trung ương và tỉnh, góp phần xứng đáng vào chiến thắng Việt Bắc mùa đông năm 1947.
Một thành tích nổi bật nữa của Chợ Rã là đã đấu tranh chống phỉ suốt 6 năm, làm tan rã hoàn toàn nạn thổ phỉ vào tháng 11/1953.
Hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên được hợp nhất năm 1965. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà ra Nghị định số 103/NĐ-TVQH thành lập tỉnh Bắc Thái ngày 21/4/1965 trên cơ sở hợp nhất 2 tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên. Ba Bể trở thành huyện của tỉnh Bắc Thái.
Chợ Rã đã tích cực chống chiến tranh phá hoại của đến quốc Mỹ, trong kháng chiến chống Mỹ, làm tốt nhiệm vụ hậu phương đối với tiền tuyến.
Xuất phát từ yêu cầu bảo vệ Tổ quốc năm 1978, để có hậu phương cho tỉnh Cao Bằng, kỳ họp thứ 4 của Quốc hội khoá VI nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày 29/12, quyết nghị sáp nhập 2 huyện Chợ Rã và Ngân Sơn của Bắc Thái vào tỉnh Cao Bằng. Ba Bể thuộc tỉnh Cao Bằng.
Để đáp ứng nguyện vọng của nhân dân các dân tộc trong công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước, thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, ngày 01/01/1997 Quốc hội quyết định tái thành lập tỉnh Bắc Kạn, huyện Ngân Sơn và Ba Bể trở lại thuộc tỉnh Bắc Kạn.
Chính phủ ban hành Nghị định 56/NĐ-CP ngày 28/5/2003 về việc thành lập huyện Pác Nặm trên cơ sở tách huyện Ba Bể. Ba Bể được chia thành huyện Pác Nặm và huyện Ba Bể.

Tài nguyên-Khoáng sản

Chiếm trên 80% đất ở Ba Bể là đất lâm nghiệp, đất nông nghiệp chỉ chiếm 10%, Do kiến tạo địa chất, sự bồi đắp của các con sông, suối đã tạo cho Ba Bể những bồn địa, những thung lũng lòng máng, lòng chảo, đất đai khá màu mỡ thích hợp với việc trồng ngô, lúa, các loại đậu,rau, cây công nghiệp (mía, bông và cây ăn quả (quýt,cam, hồng, chuối). Người dân nơi đây đã trồng nhiều loại cây thương phẩm và cho giá trị kinh tế cao như: hoa lily, Hồng không hạt, đậu tương,ngô, trúc…chăn nuôi đại gia súc như: bò,Trâu, dê.
Nhiều loại khoáng sản tập trung Ở Ba Bể như: Vàng gốc và vàng sa khoáng, sắt-mangan, khoáng sắt, đá vôi biến chất thành đá hoa (ở xung quanh hồ Ba Bể)...Ngoài ra còn có đá quý ở Bản Vàng, Bản Đuống….
Vườn Quốc gia Ba Bể có một hệ thống động vật phong phú với rừng nguyên sinh trên núi đá vôi có 299 loài động vật có xương sống và có tới 417 loài thực vật. Nhiều loài động vật quý vẫn còn lưu giữ được như gà lôi, phượng hoàng đất, vọc mũi hếch… Có 49 loài cá nước ngọt trong lòng hồ một số loài cá quý hiếm như cá rầm xanh, cá chép kính, cá chiên…
Rừng có nhiều gỗ quý (lim, đinh, táu, nghiến…) cùng nhiều cây dược liệu và nhiều loại chim muông, thú rừng như công,phượng hoàng,hươu, trĩ,sơn dương, nai, lợn rừng, khỉ, kỳ đà…
Với những tiềm năng và lợi thế đó, người dân Ba Bể đã tận dụng và khai thác đưa nền kinh-xã hội của huyện có nhiều khởi sắc và có bước phát triển mạnh mẽ qua từng năm.

Văn hóa-Xã hội

Ba Bể có 7 dân tộc sinh sống, trong đó, đồng bào Tày đông hơn cả, sống tập trung thành các làng bản trong các thung lũng lòng chảo, lòng máng hoặc dọc theo hai bờ sông, suối và ở nhà sàn là một trong những truyền thống của đồng bào dân tộc nơi đây.
Dân tộc Dao chiếm tỷ lệ 18% có số dân đứng thứ hai sau người Tày. Người H’Mông chiếm tỷ lệ khoảng hơn nửa số dân người Dao. Người Dao và H’Mông sinh sống chủ yếu ở vùng núi cao, làng bản thưa thớt, nhà cửa đơn sơ. Chiếm khoảng 8% dân số là đồng bào Nùng, sống rải rác ở các thung lũng, soi bãi hoặc xen kẽ trong các làng bản người Tày, làm nghề nông như người Tày.
Ít nhất là dân tộc Sán Chỉ. Họ sống trong các thung lũng, sườn đồi làm nghề nông như đồng bào các dân tộc Nùng Tày...Đồng bào Kinh sống tập trung chủ yếu ở thị trấn và số đông dân tộc Kinh làm nghề buôn bán.Nền kinh tế tự cung, tự cấp chiếm chủ đạo ở Ba Bể .
Đồng bào Tày, Nùng phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm như trâu,ngựa, bò, gà, ngan, vịt, ngỗng… Các nghề thủ công như dệt vải khổ hẹp, dệt thổ cẩm phát triển trong gia đình. Việc trồng bong, kéo sợi, dệt vải, nhuộm chàm, pha màu sợi thổ cẩm vẫn được phụ nữ các dân tộc Ba Bể duy trì. Nam giới giỏi các nghề mộc (đục đẽo cột nhà,thuyền độc mộc, làm cung nỏ, cày bữa, khung dệt vải) và cả đan lát, nghề rèn phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất.
Ba Bể là địa phương sớm xuất hiện các nghề làm ngói, gạch, nung vôi đá mộc...Ngày nay, ngói, nghề gạch, trồng bông dệt vải vẫn là những nghề truyền thống phát triển, sản phẩm làm ra được nhiều người ưa chuộng.
Cho tới nay trong lĩnh vực văn hoá tinh thần các dân tộc Ba Bể vẫn bảo tồn được nhiều yếu tố văn hoá đặc sắc của dân tộc mình được thể hiện trong bộ trang phục và các hình thức sinh hoạt văn hoá, văn nghệ của cộng đồng.
Vào dịp đầu xuân Lễ hội lồng tồng (xuống đồng) của các dân tộc Tày, Nùng để tiến hành các nghi lễ cầu mùa màng, cầu thần nông và các vị thần linh phù hộ cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tốt tươi, vạn vật sinh sôi nảy nở, muôn dân hạn phúc.
Đồng bào Dao hay hát màng. Trai gái H’Mông không thể thiếu được thổi khèn, múa khèn trong các ngày hội, xuống núi họp chợ. Nam, nữ thanh niên Tày, Nùng hay hát Sli, hát lượn, đối đáp, tỏ tình… và còn có cả kho tàng thơ, ca hết sức phong phú, giàu chất dân gian. Ba Bể có làn điệu Lượn cọi với sức truyền cảm mạnh mẽ và đã trở thành nét văn hóa nổi tiếng ở phía Bắc tỉnh Bắc Kạn. Mỗi dân tộc ở Ba Bể đều có một hình thức sinh hoạt văn hoá tinh thần riêng biệt, hòa quyện với nhau tạo thành bản sắc văn hóa đa dạng, phong phú mang đậm hương vị dân gian đặc trưng của huyện Ba Bể.

Du lịch

Nhắc đến Ba Bể có lẽ không ít người biết đến, bởi nơi đây sở hữu một di sản thiên nhiên vào bậc nhất nhì trên cả nước - khu du lịch Vườn quốc gia Ba Bể đã được đông đảo du khách trong và ngoài nước quan tâm và biết đến.
Vườn quốc gia Ba Bể với tổng diện tích 44.750ha là một di sản thiên nhiên quý giá với hệ thống rừng nguyên sinh trên núi đá vôi và hồ tự nhiên trên núi duy nhất có ý nghĩa đặc biệt quan trọng ở Việt Nam. Vườn quốc gia có 527 loài động vật và 660 loài thực vật với nhiều loài quý hiếm.
Du khách đến du lich hồ Ba Bể sẽ được hòa mình vào một thắng cảnh thiên nhiên hùng vĩ và đầy hấp dẫn; được đắm mình trong ao Tiên trong lành, mát mẻ mang câu chuyện cổ tích huyền bí; ăn rau rừng, được thưởng ngoạn suối thác, gà đồi, cá suối...; khám phá hang động (động Hua Mạ, động Puông,) với nhiều hình thù, cột đá độc đáo. Trong các động này còn có đàn dơi hàng chục vạn con sinh sống và trú ngụ; được chiêm ngưỡng một thác Đầu Đẳng ngoạn mục của những tảng đá lớn nhỏ xếp chồng lên nhau và đảo bà Góa độc đáo nằm giữa lòng hồ… Nước hồ Ba Bể được bao bọc bởi rừng nhiệt đới tạo nên khí hậu nơi đây rất mát mẻ và trong lành nước hồ bốn mùa một màu xanh ngắt đầy quyến rũ .
Du lịch hồ Ba Bể không những được xem là một trong những thế mạnh đặc trưng trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của huyện.

Di tích - Danh thắng

Chùa Phố Cũ
Vườn Quốc gia Ba Bể
Hồ Ba Bể
Các di tích lịch sử cách mạng:
Tổng Luyên (thị trấn Chợ Rã),
Pù Cút (Quảng Khê),
Bản Chán (Đồng Phúc),
Lủng Cháng (xã Hà Hiệu),
Đon Pán (xã Cao Thượng)