Xã Tốt Động, Huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội

Tốt Động là một xã nằm ở trung tâm huyện Chương Mỹ, Hà Nội, nước Việt Nam. Tốt Động cũng là nơi diễn ra trận Tốt Động-Chúc Động chống quân nhà Minh tháng 11 năm 1426, chiến thắng có tính quyết định đến thắng lợi toàn cục của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo.
- Tổng diện tích theo k2 là: 843 ha
- Tổng số dân: xấp xỉ 13.000 người.
Vị trí địa lý
Xã Tốt Động nằm bên sông Bùi, một nhánh đầu nguồn của dòng sông Đáy, cách trung tâm Hà Đông 15 km theo quốc lộ 6. Ranh giới về phía Đông giáp các xã: Quảng Bị (Đông Nam), Hợp Đồng và Đại Yên (Đông Bắc), về phía Bắc giáp các xã: Trường Yên, Trung Hòa (Tây Bắc), về phía Tây và Nam giáp các xã: Nam Phương Tiến, Hoàng Văn Thụ, Hữu Văn và một góc của xã Mỹ Lương (phía Nam).
Danh nhân
Thám hoa Đặng Ma La (1234-1285), sinh ra trong một gia đình nghèo, không có cha, mang họ mẹ, mẫu thân là Đặng thị Tiêu người thôn Phúc Hòa, xã Tự Động, huyện Chương Đức tỉnh Hà Đông (tức xóm Và, xã Tốt Động, huyện Chương Mỹ tỉnh Hà Nội ngày nay). Khi còn nhỏ Đặng Ma La là người có diện mạo khôi ngô, trí thông minh khác thường, học ít biết nhiều. Khoa thi năm Đinh Mùi 1247 Trần Thái Tông niên hiệu Thiên ứng-chính bình thứ 16 mở khoa thi Tam khôi tuyển chọn nhân tài, trong số các thái sinh đỗ cao tuổi nhỏ có hai người:
- Nguyễn Hiền: 13 tuổi đỗ trạng nguyên
- Đặng Ma La: 14 tuổi đỗ thám hoa
Đặng Ma La sau này được vua giao cho chức viện tham hình án. Cuối đời ông về an trí ở vùng Hàng Kênh- Hải Phòng và đã mất tại đó.
Năm 1889 các bô lão và nhân dân thôn Phúc Hòa (xóm Và, xã Tột Động) lập đền thờ, dựng bia Phả tích về Đặng Thám Hoa ngay trên mảnh đất đã sinh ra Đặng Ma La nay gọi là văn chỉ xóm và thờ quan thám. Sau đó là xã Tốt Động dựng văn chỉ ngay cạnh đình Tốt Động bây giờ để thờ Thám Hoa Đặng Ma La. Hàng năm nhân dân làng lại mở hội tế Thành Hoàng bên đình (tả) đồng thời tế Thánh bên văn chỉ (hữu) tức là đình tế hai võ tướng Thành Hoàng là Lê Ngân và Đỗ Bí, bên văn chỉ tế Thánh Quan Thám.
Khu Văn chỉ là một kiến trúc cổ, nhà làm theo kiểu chồng diện xấp chữ nhị, bố cục giản dị về hoa văn, đường nét nhưng tinh túy về ý tứ mang tính chất nhân văn giáo dục hơn là nghệ thuật điêu khắc.
Tiêu biểu là 4 chữ đại tự ở cổ chồng diện viết CAO SƠN NGƯỠNG CHỈ. Việc nhân dân xây văn chỉ, khắc bia thờ cụ Đặng Thám Hoa không những để tôn thờ một vị danh nhân ở quê hương, đất nước mà còn là nơi hội tụ những tài năng học vấn của làng xã cho các thế hệ sau.
Di tích lịch sử
Tốt Động có đình thờ thành hoàng là ba viên tướng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là Đỗ Bí, Lê Ngân và Lý Triện. Ba vị thành hoang làng còn có các quán thờ riêng đều được xây dựng bê bờ sông Bùi. Đình làng và quán thờ thành hoàng có kiến trúc cổ, đẹp và đã được tu bổ nhiều lần. Ngoài ra Tốt Động còn có nhiều ngôi chùa lớn nhỏ, trong số đó có Chùa Tốt Động ngay cạnh đình, Chùa Rót, Chùa Đừn là những nới có cảnh quan đẹp và là nơi người dân trong xã thường tới lễ phật cầu an.
Ngành nghề
Tốt Động xưa nay vốn là vùng đất thuần nông. Sau cách mạng tháng 8 người dân phát triển nghề làm gạch, ngói, đan lát mây tre, thủ công mỹ nghệ.