Xã Tàm Xá, Huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội

Tàm Xá là 1 xã của huyện Đông Anh thành phố Hà Nội, nước Việt Nam.
Xã Tàm xá có 02 thôn:
Thôn Đông: Làng văn hoá cấp Thành phố.
Thôn Đoài: Làng văn hoá cấp Huyện.
- Diện tích đất tự nhiên: 247,05 ha
- Tổng số dân: 4200 người.
Vị trí địa lý
- Phía Bắc giáp với xã Vĩnh Ngọc
- Phía Tây giáp sông Hồng và xã Phú Thượng quận Tây Hồ với biên giới tự nhiên là bãi Tàm Xá;
- Phía Nam giáp sông Hồng;
- Phía Đông giáp với xã Xuân Canh.
Lịch sử
Làng Tàm Xá (hay Tầm Xá) tên Nôm là làng Vườn Vải, nằm ven sông Hồng, giữa vùng đất bãi rộng, màu mỡ, rất thuận lợi cho việc trồng dâu nuôi tằm dệt vải. Cùng với tên Nôm, tên chữ của làng cũng phản ánh điều đó (Tàm = tằm tang).
Tục truyền, nghề trồng dâu nuôi tằm của làng có từ thời Hùng Vương. Dân làng còn giỏi xen canh các loại cây rau màu trên vùng đất bãi. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu đãi, sông Hồng cũng thường gây lũ lụt cho dân làng, nhiều trận lũ, nước sông dâng lên làm lở hàng vài chục, thậm chí có khi hàng trăm mẫu đất bãi và đặc biệt, làm thay đổi vị trí của làng (năm 1971, lụt lớn, theo chỉ đạo của trên, làng phải rời khỏi vùng bãi để chuyển vào khu vực hiện nay). Tàm Xá lại tiếp giáp với nhiều xã của các huyện bên như: Vĩnh Ngọc, Xuân Canh (huyện Đông Anh - vốn là đất huyện Đông Ngàn, trấn Kinh Bắc cũ), Hải Bối (đất huyện Yên Lãng, trấn Sơn Tây cũ), Nhật Tân, Phú Thượng, Tứ Liên (đất huyện Từ Liêm, trấn Sơn Tây cũ). Do đặc điểm này mà làng thường chịu sự chuyển dịch các đơn vị hành chính qua các thời kỳ: thời Lê thuộc huyện Đông Ngàn (trấn Kinh Bắc), đầu thời Nguyễn là một xã thuộc tổng Hải Bối, huyện Yên Lãng, phủ Tam Đái, trấn Sơn Tây (từ năm 1831 trở đi là tỉnh Sơn Tây). Năm 1876, tổng Hải Bối lại thuộc huyện Đông Anh (mới được thành lập), phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Năm 1892, Tàm Xá lại được cắt về tổng Phúc Lâm, huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Hà Nội (năm 1899 tổng Phúc Lâm thuộc Khu vực ngoại thành Hà Nội; năm 1915 thuộc huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Đông; đầu năm 1943 lại thuộc Đại lý đặc biệt Hà Nội). Hòa bình lập lại, Tàm Xá thuộc quận V ngoại thành Hà Nội, đến năm 1961, được cắt chuyển về huyện Đông Anh.
Trước Cách mạng Tháng Tám 1945, Tàm Xá là làng có dân số trung bình (năm 1928 có 1371 người). Xưa kia trai đinh của làng sinh hoạt trong tám giáp: Đông Thượng, Đông Hạ, Tây Thượng, Tây Hạ, Nam Thượng, Nam Hạ, Bắc Thượng, Bắc Hạ.
Làng Tàm Xá hiện còn cả đình và chùa (Linh Ứng Tự) đã được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa năm 1992. Trong 5 vị thần được thờ thì có đến 3 vị liên quan đến Sơn thần là Tản Viên, Cao Sơn, Quý Minh (anh em con chú con bác với Tản Viên). Điều này phản ánh cuộc chiến đấu chống lũ lụt và ước vọng sống yên bình của cư dân một làng ven sông. Hai vị thần còn lại là Long Linh (chưa rõ sự tích) và Cẩm Phu nhân. Tục truyền, phu nhân vốn là một cô gái đẹp của làng được tuyển vào cung. Bấy giờ, trong làng còn có một người làm Thái giám trong hoàng cung. Ông bố của viên quan Thái giám này cậy thế con đã ức hiếp dân làng. Những người bị đè nén không chịu nổi đã lập mưu giết chết ông ta. Viên Thái giám tâu vua cho giết hết tất cả gia đình những người phạm tội, song bà Cẩm Phu nhân tâu xin vua chỉ trị tội vài người chủ mưu và được vua y thuận. Nhớ công ơn của bà, dân làng Tàm Xá tôn làm thành hoàng, lập miếu thờ. Hiện còn bản sắc phong năm Quang Trung thứ năm (1792) cho phép giả thiết, bà Cẩm làm cung nữ thời vua Lê - chúa Trịnh.
Tình hình kinh tế của xã Tàm Xã
Là vùng đất bãi bồi phù sa sông Hồng màu mỡ. Nguồn thu nhập chính của nhân dân là nông nghiệp.
Tổng thu nhập từ các ngành từ năm 2004 đến 2008 đạt 21 tỷ/năm.
Thu nhập bình quân đầu người đạt 5.000.000đ/năm.
Là một làng cổ của Thăng long xưa, chuyên trồng dâu nuôi tằm, có di tích danh thắng đình chùa Linh ứng tự với 72 đạo sắc phong từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 18 của các đời vua chúa.
Trong kháng chiến và đổi mới xây dựng đất nước, nhân dân địa phương với truyền thống dân tộc con lạc cháu hồng, đã tích cực tham gia kháng chiến kiến quốc, đã được chính phủ và ủy ban nhân dân thành phố Hà nội tặng danh hiệu: Đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; Bằng khen đơn vị có nhiều thành tích trong công cuộc đổi mới đất nước. Bằng công nhận nông thôn phát triển theo hướng hiện đại và nhiều thành tích khác.
Hội làng
Hội làng Tàm Xá diễn ra từ 12 đến 14 tháng Ba, có trò bơi chải trên sông Hồng. Trong thời kỳ vận động Cách mạng Tháng Tám 1945, Tàm Xá là một điểm trong An toàn khu của Trung ương ở bờ Bắc sông Hồng. Nhiều gia đình nuôi giấu các cán bộ cao cấp của Đảng. Cây gạo ở ngã ba đê Tàm Xá là một điểm liên lạc quan trọng của Trung ương.
Hội làng Vải - hội Tàm Xá (12/03 Âm lịch) Tế nhập tịch, tế chính tiệc, tế tống tịch, tế yên vị, tế tư văn, múa mặt nạ. Tản Viên, Cao Sơn, Quý Minh, Long Linh, Cẩm phu nhân.