Huyện Văn Quan, Tỉnh Lạng Sơn

Văn Quan là một huyện thuộc tỉnh Lạng Sơn.

Sdt quan trọng

UBND Văn Quan: +84 25 3830 012
BVĐK Văn Quan: 025.830006
Nhà Khách Huyện Văn Quan: 025 830 169
NH nông nghiệp và phát triển nông thôn: 063 3828364
Phòng vé hàng không VN: 063 3825413
Bến xe Lạng Sơn: 84 25 3873 283

Địa hình thời tiết

Diện tích: 550 km2
Dân số: 54.068 người (2009)
Hành chính: Gồm huyện ly: thị trấn Văn Quan và 23 xã: Hữu Lễ, Tri Lễ, Yên Phúc, Bình Phúc, Lương Năng, Tú Xuyên, Tràng Sơn, Xuân Mai, Tràng Phái, Tân Đoàn, Tràng Các, Đồng Giáp, Chu Túc, Đại An, Văn An, Vĩnh Lai, Hòa Bình, Vân Mộng, Việt Yên, Phú Mỹ, Trấn Ninh, Song Giang, Khánh Khê.
Văn Quan là huyện miền núi, nằm ở phía Tây Nam tỉnh Lạng Sơn, cách thành phố Lạng Sơn 45 km (theo trục đường QL 1B) Có vị trí toạ độ địa lý: Từ 21044’ đến 22000’ vĩ độ Bắc và từ 106024’ đến 106043’ kinh độ Đông. Phía Bắc giáp huyện Văn Lãng, Phía Nam giáp huyện Chi Lăng và Hữu Lũng, Phía Đông giáp huyện Cao Lộc và thành phố Lạng Sơn,Phía Tây giáp huyện Bình Gia và Bắc Sơn.
Văn Quan thuộc vùng núi trung bình của tỉnh Lạng Sơn, có độ cao trung bình khoảng 400m so với mực nước biển. Địa hình tương đối phức tạp, bị chia cắt bởi các dãy núi đá, núi đất xen kẽ các thung lũng nhỏ và nghiêng theo hướng Tây Nam - Đông Bắc. Địa thế hiểm trở được tạo ra bởi những dãy núi đá vôi dốc đứng, hang động và khe suối ngang dọc gây khó khăn đến quá trình sản xuất và đi lại của nhân dân trong huyện, nhưng đó cũng là một trong những điều kiện thuận lợi trong phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng...
Khí hậu Văn Quan chịu ảnh hưởng chung của khí hậu miền Bắc, là khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, có mùa đông lạnh và khô, mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều. Nhiệt độ trung bình năm là 21,20C. Độ ẩm không khí bình quân: 82,5%. Lượng mưa bình quân năm là 1.500 mm. Do lượng mưa phân bố không đều giữa các mùa nên gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp và giao thông đi lại. Hướng gió thịnh hành là hướng Đông Bắc và Tây Nam. Huyện Văn Quan ít bị ảnh hưởng của gió bão nên thích hợp cho phát triển cây trồng dài ngày. Với nền nhiệt độ và số giờ nắng trung bình trong năm là 1.466 giờ rất thuận lợi cho việc bố trí mùa vụ, bố trí cơ cấu các loại cây trồng, là điều kiện để phát triển đa dạng, phong phú các loại cây trồng ôn đới, á nhiệt đới.

Lịch sử

Giao thông - kinh tế

ài nguyên nước
Văn Quan có hệ thống sông suối khá dày đặc và phân bố khá đồng đều, đặc biệt có sông Kỳ Cùng chảy qua các xã Khánh Khê, Văn An, Song Giang, có chiều dài khoảng 35km; sông Môpja chảy qua Lương Năng, Tú Xuyên, Thị trấn Văn Quan, xã Vĩnh Lại…với chiều dài khoảng 50km, ngoài ra còn có một số con suối khác chảy qua các xã trong huyện. Với địa hình bát úp, các hợp thủy và nhiều thung lũng nhỏ, huyện Văn Quan đã tiến hành xây dựng được hệ thống các hồ, đập dự trữ nước phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp như có: Đập Bản Quyền, Hồ Bản Nầng, hồ Suối Mơ…
Nhìn chung, huyện Văn Quan có nguồn nước ngầm và nước mặt khá phong phú. Theo đánh giá hiện trạng khai thác, sử dụng tài nguyên nước và chất lượng nguồn nước của các cơ quan chức năng thì chất lượng nguồn nước mặt, nước ngầm của huyện Văn Quan còn tương đối tốt và đều nằm trong giới hạn cho phép theo quy định của TCVN 5942-1995.
Tài nguyên đất đai
Theo đánh giá hiện trạng sử dụng đất của huyện Văn Quan tính đến năm 2010 thì tổng diện tích tự nhiên toàn huyện là: 55.028,23 ha. Huyện Văn Quan có những vùng núi đất và núi đá vôi xem kẽ, diện tích núi đá có 11.619 ha; diện tích núi đất có 49.843 ha. Đất của Văn Quan thuộc loại địa hình bằng và sườn thoải (51,0% diện tích có độ dốc nhỏ hơn 150). Cụ thể diện tích các loại đất như sau:
Đất Nông nghiệp: 45.981,62 ha.
Đất phi Nông nghiệp: 1.954,61 ha.
Đất ở đô thị: 40,93 ha.
Đất ở nông thôn: 543,31 ha.
Đất chưa sử dụng: 6.507,76 ha.
Đánh giá chung các loại đất đồi núi của Văn Quan thuộc loại đất tương đối màu mỡ, đa số đất có tầng dày trên 50 cm, hàm lượng các chất dinh dưỡng từ trung bình tới khá. Đặc điểm thổ nhưỡng của huyện chủ yếu là: Đất feralit nâu đỏ và màu vàng phát triển trên đá vôi hoặc bồn địa phù sa Đây là tiềm năng và cũng là thế mạnh để phát triển lâm nghiệp, phát triển các loại nông sản đặc sản xứ lạnh có giá trị kinh tế cao như: hoa quả, thảo dược,...
Tài nguyên rừng
Năm 2010, tổng diện tích đất có rừng của huyện Văn Quan là 37.051,14 ha, chiếm 67,33% tổng diện tích tự nhiên. Tỷ lệ che phủ của rừng năm 2010 đạt 46%. Trong đó: Đất rừng sản xuất là 27.446,49 ha; đất rừng phòng hộ là 8.543,65 ha; đất rừng đặc dụng là 1.061,0 ha.
Rừng là nguồn tài nguyên chiêm ưu thế của huyện. Đất lâm nghiệp chiếm phần lớn diện tích chủ yếu trong cơ cấu sử dụng đất của toàn huyện. Tổ thành loài chủ yếu ở rừng núi đất là: Sau sau, Sơn ta, Dẻ, Thẩu tấu, Thành ngạnh... Tổ thành chủ yếu ở rừng núi đá là: Mạy tèo, Sảng Nhung, Đinh thối và một số cây Trai lý, Gụ, Nghiến. Các cây rừng nhân tạo chủ yếu là: Bạch đàn, keo, thông... Đặc biệt, cây Hồi là cây thế mạnh của Huyện. Năm 2005 diện tích Hồi trên toàn huyện là 8.396 ha, sản lượng tươi đạt 4.758 tạ. Đến năm 2010 diện tích Hồi đạt 8.819 ha, sản lượng tươi đạt 5.042 tạ.
Hệ động vật rừng mang tích đặc thù của vùng sinh thái núi đá Đông Bắc, tuy nhiên chất lượng và số lượng đã bị suy giảm mạnh, các loại thú lớn như: Hổ, Gấu không còn thấy xuất hiện. Hiện nay, tổ thành loài chủ yếu là các loại thú nhỏ như: Cầy hương, Cầy bay, Khỉ, Hươu và một số ít Lợn rừng...
Tài nguyên khoáng sản
Nguồn tài nguyên khoáng sản của huyện Văn Quan tuy không phong phú nhưng với sự phân bố của một số loại khoáng sản trên địa bàn huyện cũng đã tạo điều kiện cho công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng phát triển. Hiện nay, trên địa bàn huyện có: 02 điểm quặng Barit tại Bản Háu, Nà Chanh- xã Tràng Phái với trữ lượng khoảng 166.000 tấn; một số điểm quặng Bôxit tại xã Tràng Phái, xã Tân Đoàn, xã Tri Lễ, xã Tú Xuyên; một số mỏ đá ốp lát tại xã Tân Đoàn, xã Tràng Phái, Yên Phúc, Văn An…và có nhiều mỏ đá vôi phân bố dọc các tuyến quốc lộ 1B, 279 và tỉnh lộ 240.
Trong những năm qua, hệ thống giao thông trên địa bàn huyện đã được quan tâm đầu tư khá đồng bộ, qua các nguồn và hình thức đầu tư, hệ thống đường quốc lộ, tỉnh lộ, liên xã trên địa bàn được cải thiện đáng kể, số xã có đường giao thông đến trung tâm xã đi lại được 4 mùa là 18/24 xã, thị trấn. Chương trình bê tông hoá đường giao thông nông thôn, đường ngõ xóm được triển khai thuận lợi, với cơ chế nhà nước cấp xi măng, ống cống, nhân dân đóng góp vật liệu, ngày công đã thực hiện trên địa bàn nhiều xã.
Tuyến Quốc lộ: Huyện Văn Quan có 2 quốc lộ chạy qua là Quốc lộ 1B và Quốc lộ 279. Tổng chiều dài quốc lộ đi qua địa bàn huyện là 50 km. Tuyến Tỉnh lộ: Toàn huyện có 6 tuyến tỉnh lộ.

Văn hóa du lịch

Huyện Văn Quan với địa hình bị chia cắt bởi các dãy núi đá, núi đất xen kẽ các thung lũng nhỏ cộng với hệ thống sông ngòi tương đối phong phú nên đã hình thành những hang động và hồ nước có vẻ đẹp tự nhiên. Hơn nữa, huyện Văn Quan là mảnh đất mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc Tày - Nùng với những phong tục tập quán tốt đẹp; loại hình dân ca, dân vũ phong phú; lễ hội truyền thống đặc sắc... Huyện Văn Quan có 12 di tích lịch sử - văn hóa đã được xếp hạng các cấp. Với những điều kiện đó, nếu được đầu tư khai thác thì huyện Văn Quan sẽ trở thành điểm đến tham quan của khách du lịch với các loại hình du lịch sinh thái và du lịch văn hóa.
Hệ thống các di tích và danh lam thắng cảnh
Di sản do thiên nhiên và lịch sử Văn Quan để lại đó là hệ thống các di tích và danh lam thắng cảnh có giá trị về lịch sử và văn hoá. Hiện nay, toàn huyện có 12 di tích đã được các cấp có thẩm quyền xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa bao gồm:
+ Di tích Nhà lưu niệm đồng chí Lương Văn Tri (thôn Bản Hẻo, xã Trấn Ninh) là di tích lịch sử cấp Quốc gia (Theo Quyết định số 2233/1995/ QĐ- BVH-TT ngày 6 tháng 6 năm 1995 của bộ Văn Hóa -Thông tin về việc xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia).
+ 11 di tích lịch sử- văn hóa (Theo Quyết định số 41/2002/QĐ-UB ngày 02 tháng 10 năm 2002 của Ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn về việc xếp hạng di tích cấp tỉnh đợt I năm 2002), gồm các di tích sau :
1. Cầu đá- Bia đá, xã Xuân Mai ( Di tích lịch sử)
2. Hang Rộc Mạ, xã Xuân Mai ( Di tích lịch sử khảo cổ)
3. Hang Quốc Phòng, xã Vĩnh Lại ( Di tích lịch sử)
4. Hang Pác Ả- Kéo vãng, xã Vĩnh Lại ( Di tích khảo cổ)
5. Bãi đất Khun Nặm, xã Bình Phúc ( Di tích lịch sử)
6. Đồi Pò Gianh, xã Tân Đoàn (Di tích lịch sử)
7. Hang Bà Đầm, Ba Xã, xã tân Đoàn ( Di tích khảo cổ )
8. Lũng Yêm, xã Tân Đoàn ( Di tích khảo cổ)
9. Hang Fhia Thình, xã Tân Đoàn ( Di tích khảo cổ)
10. Hang Bản Háu, xã Tràng Phái ( Di tích lịch sử )
11. Hang Ngườm Thắm, xã Tràng Phái ( Di tích khảo cổ).
Đặc sản
Lợn sữa quay mắc mật, Phở chua Lạng Sơn, Vịt quay Lạng Sơn, Bánh cuốn trứng, Bánh Cao Sằng, Bánh Áp chao, Khâu nhục, Măng ớt ngâm, Rau bò khai, Rau sau sau, Cải ngồng, Bánh Coóng phù, Xôi tím, bánh chưng đen, xôi cẩm, lạp xường, thịt tái (ướp đỏ), Lợn quay, vịt quay, khâu nhục, bánh giầy, bánh chưng dài... Đặc biệt trong các món quay không thể thiếu là Mắc Mật (là lá một loại cây mọc nhiều ở Lạng Sơn, có quả ăn rất ngon, vị ngọt), bánh dày, Bánh ngải, Cốc mò, Bánh gio, Bánh xì tải, Khẩu sli, Bánh khảo, Chè lam, ống cơm lam, Bánh phồng (Pẻng khô), Xôi ba màu, Thịt trâu khô, Rượu chuối, rượu nếp, rượu tầm gửi nghiến....