Đường Nguyễn Thái Học, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

Nguyễn Thái Học (1902 – 1930) là nhà cách mệnh Việt Nam, ông chủ trương dùng vũ lực lật đổ các chính quyền thực dân Pháp, giành độc lập cho Việt Nam. Ông là một trong số những người đã sáng lập ra Việt Nam Quốc dân đảng và lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930. Cuộc khởi nghĩa thất bại, ông bị thực dân Pháp bắt và chém đầu ngày 17 tháng 6 năm 1930 tại Yên Bái (nay Đại học Nông Lâm).

Nguyễn Thái Học được sinh ra tại làng Thổ Tang, tổng Lương Điền, phủ Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Yên (nay là thị trấn Thổ Tang, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc). Ông là con cả của cụ Nguyễn Văn Hách và bà Nguyễn Thị Quỳnh. Gia đình ông là một gia đình trung nông sống bằng nghề làm đồng và dệt vải, buôn vải. Từ 4 tuổi ông đã được ba má cho đi học chữ Hán, năm 11 tuổi ông đã khởi đầu theo học chương trình tiểu học Pháp-Việt tại thị xã Vĩnh Yên.

Năm 19 tuổi ông thi đậu vào trường Cao đẳng sư phạm Hà Nội, và nhận học bổng của Chính phủ Bảo hộ Pháp. Do tính tình chính trực và không thích tạ thế phục lối giáo dục của người Pháp, ông đã bỏ học vào năm thứ ba, và sau đó ghi danh học trường Cao đẳng Thương mại thuộc Đại học Đông Dương (1925-1927). Trong thời gian này, ông tham dự vào thành lập Nam Đồng Thư xã và tiếp xúc với một số sinh viên đồng chí hướng, trong số đó có Phó Đức Chính, sinh viên trường Cao đẳng Công chánh và Hồ Văn Mịch, sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm, đó cũng là hai nhà cách mệnh mà mai sau sẽ gắn liền với cuộc đời cách mệnh của ông sau này.

Cũng trong thời gian là sinh viên của Đại học Đông Dương, Nguyễn Thái Học đã gửi cho Toàn quyền Đông Dương Alexandre Varenne một số bức thư kêu gọi chính quyền thực dân Pháp tiến hành một loạt cách tân và tiến bộ ở Việt Nam. Sở dĩ Nguyễn Thái Học gửi những đề nghị cách tân của mình cho Varenne là bởi vì ông ta vốn là một đảng viên của Đảng Xã hội Pháp, người vừa mới tới nhậm chức toàn quyền đã quyết định đại xá cho Phan Bội Châu và hứa hẹn nhiều cách tân rộng lớn ở xứ thuộc địa Đông Dương. Tuy nhiên, đó chỉ là những lời hứa suông và ông ta cũng không bao giờ quan tâm giải đáp lại những bức thư đầy tâm huyết của Nguyễn Thái Học.

Hoàn toàn thất vọng về con đường cách tân của chính quyền thuộc địa, Nguyễn Thái Học và các đồng chí của ông đã đi đến quyết định là: con đường độc nhất để mở ra thời cơ tốt phát triển cho dân tộc Việt Nam chỉ có thể là con đường dùng vũ trang lật đổ chế độ thực dân Pháp và chế độ phong kiến, thành lập nên một nước Việt Nam độc lập với thể chế cộng hòa và thiết lập nên một nền dân chủ trên toàn cõi Đông Dương.