Đường Tô Hiến Thành, Quận Phú Xuân, Thành phố Huế

1. Vị trí con đường

Đường Tô Hiến Thành nằm trên địa bàn phường Phú Cát, về phía Đông Kinh thành Huế, khởi đầu từ đường Chi Lăng, qua ngã ba Diệu Đế, Ngự Viên đến đường Chùa Ông, dài 350m. Đường lưu thông hai chiều.

2. Lịch sử con đường

Đường này có từ thế kỷ 19, cùng thời với việc lập phủ vườn nhà Phúc Quốc Công Hồ Văn Bôi (ông ngoại của vua Thiệu Trị), đến năm 1908 sát nhập vào thành phố. Đường được mở qua đất làng Trung Bộ, phường Trung Bộ xưa. Từ năm 1945 trở về trước là đường La Marne (Rue de La Marne). Trước năm 1959 là đường Trung Bộ. Sau năm 1961 đổi, đặt lại tên là đường Tô Hiến Thành cho đến ngày nay. Dân gian Huế thường gọi là đường Mả Ông Trạng.

3. Tiểu sử nhân vật lịch sử gắn liền với con đường

Tô Hiến Thành (? - Kỷ Dậu 1179) là danh thần, chính khách đời vua Lý Anh Tông, quê ở làng Hạ Mỗ, nay thuộc huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây.
Ông là người tài kiêm văn võ, có công đánh dẹp nội loạn bình định trong nước, đánh đuổi ngoại xâm mở đất vào phía Nam, được phong Thái úy. Là người hết lòng sửa sang chính trị, mở mang văn hóa, sau làm đến Thái phó được phong tước Vương, Đại thần Nhiếp chính. Ông hết lòng trung với vua với nước, tính tình cương trực, sống thanh liêm mực thước, không kéo bè kết đảng, một đời vì nhân dân. Sách Việt sử Tiêu án chép: Vua bị bệnh, xuống dụ cho Tô Hiến Thành ẵm Thái tử Long Hãn mà nhiếp chính. Vua mất, bà Thái hậu hối lộ vàng bạc cho vợ Tô Hiến Thành, lại muốn phế Thái tử Long Hãn để lập Long Sưởng. Hiến Thành nói: "Làm đại thần giúp vua còn nhỏ tuổi, lẽ nào nhận hối lộ". Thái hậu lại triệu ông vào mà dụ dỗ, ông trút mũ ra mà thưa rằng: "Làm điều bất nghĩa mà được giàu sang, trung thần không ai làm thế. Tôi không dám vâng lời". Đời sau, kính phục đức hạnh tài năng ví ông như Khổng Minh Gia Cát Lượng. Dưới thời nhà Nguyễn, ông được phối thờ ở miếu Lịch Đợi Đế Vương.
Đường phố cùng tên Tô Hiến Thành:

• Đường Tô Hiến Thành - Thị xã Sầm Sơn - Tỉnh Thanh Hóa
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Thanh Hóa - Tỉnh Thanh Hóa
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Yên Bái - Tỉnh Yên Bái
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Vũng Tàu - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Long Xuyên - Tỉnh An Giang
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Cà Mau - Tỉnh Cà Mau
• Đường Tô Hiến Thành - Thị xã Từ Sơn - Tỉnh Bắc Ninh
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Quy Nhơn - Tỉnh Bình Định
• Đường Tô Hiến Thành - Thành phố Pleiku - Tỉnh Gia Lai