Đường Phạm Hồng Thái, Quận Thuận Hóa, Thành phố Huế

1. Vị trí con đường

Đường Phạm Hồng Thái nằm trên địa bàn phường Vĩnh Ninh, về phía Nam sông Hương, khởi đầu từ đường Lê Lợi, qua ngã tư đường Trương Định, Trần Cao Vân đến đường Ngô Quyền, dài 400m. Đường lưu thông hai chiều.

2. Lịch sử con đường

Đường được hình thành vào đầu thế kỷ 20, cùng thời với việc xây dựng Kho bạc Đông Dương tại Huế, đến năm 1908 sát nhập vào thành phố. Từ năm 1955 trở về trước là đường Pasteur (Rue Pasteur). Sau năm 1956 là đường Lê Đình Dương. Tháng 1/1977, UBND tỉnh Bình Trị Thiên ra quyết định đặt tên mới là đường Phạm Hồng Thái.

3. Tiểu sử nhân vật lịch sử gắn liền với con đường

Phạm Hồng Thái (Bính Ngọ 1896 - Giáp Tý 1924): liệt sĩ cận đại, thủ lĩnh Quốc dân đảng, tên thật là Phạm Thành Tích, tự là Phạm Đài, Nho Tư; quê ở làng Do Nha, nay là xã Hưng Nhân, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Thời trẻ ông rời quê ra học Trường Kỹ nghệ Hải Phòng, rồi làm phu mỏ ở Hòn Gai. Chính ở đây ông được tiếp xúc với các nhà cách mạng, giác ngộ và nhiệt tình yêu nước. Ông cùng một nhóm thanh niên có tâm huyết theo Vương Thúc Oánh - thành viên của Việt Nam Quang Phục hội, vượt biên giới qua Thái Lan rồi sang Quảng Châu, Trung Quốc vào cuối năm 1918. Tại Quảng Châu, ông học tập chính trị, tích cực hoạt động trong nhóm Tâm Tâm xã do Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Phong, Lê Hồng Sơn chỉ đạo. Ông được tổ chức cử đi Thượng Hải, Hồng Kông, Nhật Bản để tuyên truyền cổ động các kiều bào ta ở bên ấy. Năm 1924, được tin Toàn quyền Đông Dương Merlin sang Nhật Bản điều đình với Nhật để trục xuất các nhà cách mạng Việt Nam, trên đường về Merlin cùng đoàn tùy tùng dừng lại Quảng Châu, ở tại khách sạn Victoria phía Bắc thành phố Sa Diện. Ông được tổ chức phân công ám sát Merlin. Ông cải trang đóng giả nhà báo vào khách sạn và ném một quả bom nhỏ ngay giữa bàn tiệc. Bom nổ, một số nhân vật Pháp và ngoại quốc chết, nhưng Merlin chỉ bị thương nhẹ. Ông thoát ra ngoài, bọn cảnh vệ rượt theo đuổi bắn rát, ông nhảy xuống sông Châu Giang, hy sinh ngay trong đêm ấy (18/6/1924), hưởng dương 28 tuổi. Thi hài ông được chôn cất ở chân đồi Bạch Vân, đến tháng 3/1925, Tỉnh trưởng Quảng Châu là Hồ Hán Dân hậu duệ của Hồ Hán Thương chủ trương cải táng đưa di cốt ông vào Nghĩa trang Hoàng Hoa Cương, yên nghỉ bên cạnh 72 liệt sĩ khác của cách mạng Tân Hợi (1911). Tiếng bom Sa Diện tuy không giết được Merlin nhưng đã gây được tiếng vang lớn tác động đến các tổ chức cách mạng trong nước. Công ty In thống kê và sản xuất Bao bì Huế, Tạp chí Sông Hương (địa điểm nhà in Nguyễn Văn Bửu cũ), Công ty Quảng cáo F. A Design, Cục Thuế Tỉnh, Trung tâm giao dịch thủ tục cải cách hành chính thành phố Huế nằm trên đường này.
Đường phố cùng tên Phạm Hồng Thái:

• Đường Phạm Hồng Thái - Thị xã Sầm Sơn - Tỉnh Thanh Hóa
• Đường Phạm Hồng Thái - Thị xã Phúc Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc
• Đường Phạm Hồng Thái - Huyện Cái Bè - Tỉnh Tiền Giang
• Đường Phạm Hồng Thái - Thành phố Trà Vinh - Tỉnh Trà Vinh
• Đường Phạm Hồng Thái - Quận Hồng Bàng - Thành phố Hải Phòng
• Đường Phạm Hồng Thái - Huyện Chợ Mới - Tỉnh An Giang
• Đường Phạm Hồng Thái - Huyện Long Điền - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
• Đường Phạm Hồng Thái - Thành phố Vũng Tàu - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
• Đường Phạm Hồng Thái - Thành phố Long Xuyên - Tỉnh An Giang
• Đường Phạm Hồng Thái - Huyện Thoại Sơn - Tỉnh An Giang