Phố Phan Đăng Lưu, Quận Phú Xuân, Thành phố Huế

1. Vị trí địa lý Phố Phan Đăng Lưu

Đường Phan Đăng Lưu trực thuộc địa bàn phường Phú Hòa, phía ngoài cửa Chính Đông (cửa Đông Ba), bắt đầu từ đường Mai Thúc Loan (tiếp giáp cửa Đông Ba) đến đường Trần Hưng Đạo (tiếp giáp Bắc cầu Gia Hội), chiều dài 750m. Đường lưu thông một chiều từ phía đường Mai Thúc Loan, cấm xe tải và xe ca trên 30 chỗ.

2. Lịch sử Phố Phan Đăng Lưu

Đường này hình thành từ giữa cuối thế kỷ 19, cùng thời gian với việc Bộ Hộ, Bộ Công quy hoạch thiết lập khu phố ngoài Cửa Đông. Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 gọi là Phố Cửa Đông. Năm 1955 trở về trước là đường Gia Long (Rue Gia Long). Trước thời gian năm 1976 là đường Phan Bội Châu. Tháng 1/1977, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên ra quyết định đổi tên mới là đường Phan Đăng Lưu. Người dân địa phương thường gọi là đường Ngã Giữa, hay đường Bà Tuần, vì khoảng đoạn giữa đường có rạp hát bội Bà Tuần.

3. Tiểu sử danh nhân được đặt tên cho con đường

Phan Đăng Lưu (1902-1941) là một nhà hoạt động cách mạng và liệt sĩ Việt Nam.

Tiểu sử:

• Xuất thân: Phan Đăng Lưu sinh ra trong một gia đình Nho học yêu nước tại huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
• Học vấn: Ông học chữ Hán, sau đó theo học tại trường Trung học Pháp Việt (Vinh), rồi ra Huế học tiếp. Sau đó, ông ra Hà Nội theo học khóa Canh nông.
• Hoạt động cách mạng:
  • Năm 1925: Làm việc tại Sở nuôi tằm ở Phú Thọ.
  • Cuối năm 1925: Về Diễn Châu, Nghệ An và gặp gỡ các nhà yêu nước như Trần Phú, Trần Văn Tăng. Ông cũng tiếp cận với báo chí cách mạng, trong đó có tờ "Người Cùng Khổ" của Nguyễn Ái Quốc.
  • Năm 1927: Bị cách chức vì hoạt động chống Pháp.
  • Năm 1928: Tham gia thành lập Đảng Tân Việt Cách mạng.
  • Cuối năm 1928: Được cử sang Quảng Đông gặp Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.
  • Năm 1929: Tham gia tổ chức Đảng Cộng sản và bị bắt, kết án 7 năm tù, đày đi Buôn Ma Thuột.
  • Năm 1936: Ra tù và tiếp tục hoạt động bí mật, được bầu vào Xứ ủy Trung Kỳ, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương.
  • Thời kỳ 1937-1938: Hoạt động sôi nổi tại Huế, phụ trách Báo Dân.
  • Năm 1940: Phụ trách Xứ ủy Nam Kỳ và lập kế hoạch khởi nghĩa Nam Kỳ. Ông được cử ra Bắc xin chỉ thị của Trung ương Đảng.
  • Ngày 22/11/1940: Bị bắt tại Sài Gòn.
• Hy sinh: Sau khi cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ thất bại, ông bị Pháp xử bắn tại Hóc Môn (Gia Định) cùng với các nhà hoạt động cách mạng khác.

Ghi nhận:

Phan Đăng Lưu là một nhà hoạt động cách mạng kiên trung, đã có nhiều đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam.

Địa danh liên quan:

Một số địa điểm liên quan đến Phan Đăng Lưu:

• Trường Tiểu học Pháp-Việt Đông Ba (nay có bia lưu dấu tích)
• Hiệu sách Thuận Hoá - nơi đặt cơ quan bí mật Xứ ủy Trung Kỳ thời kỳ 1938-1939