Đường Nguyễn Huệ, Quận Thuận Hóa, Thành phố Huế

1. Vị trí con đường

Đường Nguyễn Huệ nằm trên địa bàn hai phường Vĩnh Ninh và Phú Nhuận, về phía Nam sông Hương, khởi đầu từ đường Lê Lợi (điểm tiếp giáp đối diện khách sạn Kinh Thành), qua ngã tư các đường Điện Biên Phủ, Phan Bội Châu, Nguyễn Trường Tộ, Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt đến đường Hùng Vương (tiếp giáp ngã tư Bà Triệu - An Cựu), dài 2065m. Đường lưu thông hai chiều.

2. Lịch sử con đường

Đường được hình thành vào giữa cuối thế kỷ 19, cùng thời với việc xây dựng Tòa Khâm sứ Pháp tại Huế. Nguyên xưa chỉ là lối mòn nhỏ, sau mở mang phố xá theo kiểu người Tây, nhân đấy mà đắp đường này. Từ năm 1955 trở về trước, nhiều bản đồ ghi là Đại lộ Khải Định (Avenue Khai Dinh), bản đồ khác lại chú là đường Khải Định (Rue Khai Dinh). Sau năm 1956, đặt tên mới là đường Nguyễn Huệ cho đến ngày nay.

3. Tiểu sử nhân vật lịch sử gắn liền với con đường

Nguyễn Huệ (Nhâm Thân 1752 - Nhâm Tý 1792) Nguyễn Huệ, người anh hùng dân tộc, trước có tên là Thơm, là Bình, sau đổi ra là Nguyễn Văn Huệ. Nguyên phụ thân ông họ Hồ, tên Phi Phúc, sau đổi sang họ Nguyễn, tổ tiên người gốc Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, sau dời qua làng Thái Lão (Hương Cái), huyện Hưng Nguyên, cũng thuộc Nghệ An. Từ Thái Lão, ông Hồ Phi Phúc di cư vào Đàng Trong. Buổi đầu làm ăn ở huyện Tuy Viễn, một thời gian ông Hồ Phi Phúc lấy bà Nguyễn Thị Đồng ở Tây Sơn Hạ, sinh ra mấy anh em Nhạc, Huệ, Lữ. Rồi định cư hẳn ở đấy (nay là làng Kiên Mỹ, thuộc huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định). Thuở nhỏ, mấy anh em Nguyễn Huệ theo học cả văn lẫn võ với ông Trương Văn Hiến, thường gọi là Giáo Hiến - một người nung nấu tư tưởng đánh đổ Trương Phúc Loan, Phó vương chuyên quyền của xứ Đàng Trong. Năm 1771, mấy anh em ông lập đồn trại trong núi, chiêu tập nghĩa sĩ chống lại triều đình phong kiến của chúa Nguyễn, diệt loạn thần Trương Phúc Loan tàn ác. Chẳng mấy chốc nghĩa quân được nhân dân ủng hộ và phát triển mạnh, lan rộng ra Quảng Ngãi, Quảng Nam, đánh vào Nha Trang, Bình Thuận, tấn công Gia Định. Năm 1782, ông đánh nhau với Nguyễn ánh tại Gia Định, rồi đem quân ra vây đảo Phú Quốc buộc Nguyễn ánh phải chạy ra Côn Đảo, gặp mùa gió chướng ông đành lui quân về Qui Nhơn dưỡng binh. Năm 1784 ông lại vào Nam đánh nhau với Nguyễn ánh và đạo quân Xiêm, đến đầu năm 1785 ông đập tan 20 ngàn quân Xiêm tại trận mai phục Rạch Gầm - Xoài Mút. Năm 1786, ông đánh chiếm Phú Xuân, rồi tiến quân ra Bắc tôn phù vua Lê, diệt nốt họ Trịnh, chiếm Thăng Long. Ông nhận tấn phong Nguyên soái Uy Quốc Công của vua Lê Hiển Tông và lấy Công chúa Ngọc Hân. Xong việc lại đem quân quay về Thuận Hóa. Nguyễn Nhạc lên ngôi Hoàng đế, ông được phong làm Phụ chánh Bắc Bình Vương đóng quân ở Phú Xuân, Thuận Hóa. Năm 1788, được tin quân Thanh sang xâm lược nước ta, Nguyễn Huệ hội bàn các tướng quyết định tế trời tại núi Bân lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu là Quang Trung, rồi dẫn đại quân thần tốc tiến ra Bắc đập tan 29 vạn quân Thanh giải phóng đất nước. Từ đấy ông quyết tâm xây dựng một triều đại mới, với nhiều cải cách, ban nhiều chính sách dựa trên sức dân nhằm làm cho nước ta hùng cường tự chủ. Ông là bậc anh hùng được mọi giới mọi phía đều phải công nhận. Từ làm tướng đến làm vua lúc xông pha trận mạc đều đi trước quân sĩ. Một nhà chính trị tài ba, một nhà quân sự kiệt xuất, đồng thời là người có tư tưởng khát vọng lớn trong cải cách văn hoá, giáo dục, kinh tế. Nhưng tiếc rằng ông mất quá đột ngột vào năm 1792, khi ông vừa bước qua tuổi 40, mọi việc đành gác lại cho hậu thế. Trung tâm nghiên cứu Huế, Sở Du lịch Thừa Thiên Huế, Trường Trung học công nghiệp Huế (Kỹ nghệ thực hành cũ), Bệnh viện Đa Khoa trường Đại học Y Huế, Công ty Bảo Việt Thừa Thiên Huế, Công ty Xuất nhập khẩu tỉnh, Đại học Khoa học (địa điểm đóng trường Thiên Hựu - Providence cũ), Dòng Chúa Cứu Thế, Phòng Công chứng số 1, Cung An Định, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND phường Phú Nhuận và một số cơ quan cấp Tỉnh, thành phố đóng trụ sở trên đường này.
Đường phố cùng tên Nguyễn Huệ:

• Đường Nguyễn Huệ - Thành phố Vĩnh Long - Tỉnh Vĩnh Long
• Đường Nguyễn Huệ - Thị xã Gò Công - Tỉnh Tiền Giang
• Đường Nguyễn Huệ - Thành phố Mỹ Tho - Tỉnh Tiền Giang
• Đường Nguyễn Huệ - Huyện Chợ Mới - Tỉnh An Giang
• Đường Nguyễn Huệ - Thành phố Long Xuyên - Tỉnh An Giang
• Đường Nguyễn Huệ - Thành phố Tân An - Tỉnh Long An
• Đường Nguyễn Huệ - Thành phố Bà Rịa - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
• Đường Nguyễn Huệ - Huyện Côn Đảo - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
• Đường Nguyễn Huệ - Huyện Tân Thành - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu
• Đường Nguyễn Huệ - Huyện Xuyên Mộc - Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu